Natuurlijk zijn de dalende energieprijzen goed voor de westerse economieën. Maar daar heb je weinig aan als tegelijkertijd de leiders van de grootste energieproducenten zenuwachtig worden omdat zij vrezen dat hun land door sociale onlusten wordt ontwricht. Want een flinke binnenlandse crisis in Saoedi Arabië of Rusland kunnen we er echt niet bij hebben. We hebben onze handen al vol aan de huidige crises in het Midden-Oosten en Afrika die leveranciers van immigranten en terroristen zijn, en aan een Rusland dat een machtspolitiek voert die vooral de grootsheid van de Russische staat moet onderstrepen.
Alarmerend
Onlangs werd bekend dat Saoedi Arabië zijn uitgaven met 15% vermindert. Dat is alarmerend nieuws. Want het is bekend dat het Koninkrijk de Arabische opstanden wist af te wenden door onlusten af te kopen. Maar nu wordt overwogen de subsidies op elektriciteit, olie en water te korten. Dat is vragen om onvrede. Hoe ernstig de situatie is, blijkt uit een rapport van het IMF. Het fonds voorspelt daarin dat het land bij ongewijzigd beleid over vijf jaar failliet is. Opmerkelijk is dat voor het eerst in jaren de Saoedische regering zich gedwongen voelt geld te lenen en belastingmaatregelen te nemen.
Balanceren
Wat gaat dit voor het buitenlandbeleid betekenen? Blijven de enorme subsidies ter ondersteuning van vrienden elders in de wereld onaangetast? Zo niet, wat betekent dit dan voor de stabiliteit van Bahrein, Egypte, Jordanië, Libanon en de Palestijnse Gebieden? Gaat het land zich terugtrekken uit de dure oorlog in Jemen? En zijn de budgettaire problemen een rem op de oplopende spanningen met Iran? Als gevolg van de lage olieprijzen moeten Saoedische leiders nu balanceren tussen het handhaven van de interne stabiliteit en het beschermen van hun belangen buiten het Koninkrijk. Het gevolg is dat tenminste de interne repressie wordt opgevoerd.
Dat zal ook het geval zijn in Rusland, waar de eerste onlusten zich al hebben voorgedaan. In december blokkeerden truckers de ringweg rond Moskou. Hun grief was het verwoestende effecten van de lage olieprijzen, die zich vertaalden in ongeveer 17% inflatie en een recessie van tegen de 4%. De deplorabele economie moet onder meer worden gecompenseerd met de introductie van tolgelden die de truckers direct in hun inkomen raken. Deze groep is niet de enige die hard in zijn portemonnee wordt geraakt. Inmiddels worden ook werknemers van staatsorganisaties getroffen. Dit doet denken aan de tijd van de instorting van de Sovjetunie en de financiële crisis die in 1998 losbrak.
Nachtmerriescenario
De effecten van de lage olieprijzen op de Russische begroting zijn rampzalig. Ruim een jaar geleden werd nog rekening gehouden met een evenwichtige begroting op basis van een olieprijs van ruim 100 dollar per vat. Toen de olieprijs kelderde, buitelden nieuwe vereiste minimumprijzen over elkaar heen. Inmiddels gaat de begroting voor 2016 uit van 50 dollar per vat en een begrotingstekort van 3%. Maar intussen is het nachtmerriescenario van de Russische Federale Bank uitgekomen. Die bank stelde in oktober dat bij een olieprijs van 35 dollar per vat de economie met een extra 2 tot 3% zal krimpen, de inflatie aanwakkert en de werkloosheid oploopt. Dat scenario komt nu uit. Want de olieprijs is al onder de 35 dollar gezakt.
De lage olieprijzen beginnen zo langzamerhand risicovol te worden. Autocraten in Rusland en Saoedi Arabië zien dat de stabiliteit van hun landen bedreigd wordt. Een beproefd middel om de steun van de bevolking te houden, is het creëren van een vijand van buiten. Rusland kan daarvoor de spanningen met het Westen goed gebruiken; Saoedi Arabië is hard op weg naar een confrontatie met Iran. Doe mij maar een hogere olieprijs.
Deze column verscheen op Energiepodium.nl
Experts
Related Content
