De EU moet zijn economische macht gebruiken om invloed uit te kunnen oefenen in de Pacific regio. Dat zeggen strategisch analist Paul van Hooft van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies en politicoloog Friso Dubbelboer van het Leiden Asia Centre in de BNR podcast De Strateeg. De EU kan het bewaren van de internationale orde in die regio niet overlaten aan de VS en China ‘omdat het anders nog sneller escaleert’.
De rol die de EU in de Pacific speelt is een lastige, denkt Van Hooft. Weliswaar heeft de EU een eigen strategie voor de regio gepubliceerd, landen als Duitsland en Nederland hebben compleet andere belangen dan een land als Frankrijk dat daar overzees gebiedsdelen heeft. En daar dus militair aanwezig moet zijn.
Wereldhandel
‘Frankrijk heeft nog eilanden daar waar miljoenen Franse burgers wonen, voor Nederland en Duitsland en voor de EU zijn de belangen diffuus.’ Wat voorop staat voor de EU is het bewaren van de lieve vrede, de internationale orde en het openhouden van de zeeroutes – dat zijn immers de aorta’s van de handel met Europa.
Hoewel de Europese landen nauwelijks militair-maritieme capaciteit hebben, bezoeken Europese marineschepen periodiek de regio. Maar dit is louter etiquette en heeft geen enkel afschrikkend effect, erkent Van Hooft: ‘Als we het hebben over dat we een rol zouden kunnen spelen in de afschrikking van China, dat is volstrekt onzinnig, want we hebben gewoon niet de maritieme capaciteit.’
Argwaan
Dubbelboer ziet die beperkte capaciteit ook weer als een voordeel – het voorkomt dat de Europese relatie met China te zeer in militaire termen wordt gegoten. ‘Je laat zien dat je om de regio geeft en dat het VN Zeerechtverdrag wordt gevolgd – ook door China – aan de andere kant is het goed als je dat niet in al te sterke mate doet.’ Dubbelboer wijst ook op de historische gevoeligheden die er in China leven ten aanzien van Europese marines. De zogeheten kanonneerbootpolitiek uit het einde van de 19e eeuw en het begin van de 20ste eeuw heeft het land immers als een ultieme vernedering ervaren.
Volgens Dubbelboer zien de ASEAN-landen graag een Europese betrokkenheid, maar rekenen ze niet op Europa ‘om ze te redden van een Chinese overmacht’. ‘Ze weten dat dat geen geen realistisch punt is en daar zitten ze ook eigenlijk niet op te wachten. Ik denk dat ze veel meer dat ze op diplomatieke en juridische steun zitten te wachten en economische betrekkingen uiteraard.’
Amerikaanse lakei
Van Hooft erkent dat veel wat Europa doet, door China geïnterpreteerd wordt als een actie van een Amerikaanse vazal. ‘De beslissing op verzoek van Amerikanen om te zorgen dat ASML geen lithografiescanners meer naar China exporteert, is daar ook onderdeel van.’ Daarom is het volgens hem relevant om, wanneer Europese marineschepen de regio bezoeken, zij dit zo veel mogelijk los van de Amerikanen doen.
Van Hooft noemt het een lastige balanceeract voor Europa: niet afzetten tegen de VS, maar ook demonstreren geen Amerikaanse schoothond te zijn en laten zien om orde en juridische kaders te geven. En ook met die militaire vlootschouw is het spitsroeden lopen: ASEAN-landen zitten niet te wachten op Europese militaire aanwezigheid, Japen en Australië weer wél. Niet voor niets opent de NAVO nu ook een kantoor in Japan.
Wat is het Europese belang om als EU een rol te willen blijven spelen in deze regio? Volgens Van Hooft kan de EU instaan voor stabiliteit en internationale orde. ‘Als we dat overlaten aan de VS en China, dan escaleert dat sneller. En te weinig staten in de regio kunnen een van beide afremmen.’
Europa heeft niet alleen grote economische belangen in de regio, het heeft ook grote economische macht. ‘De EU heeft misschien niet zoveel schepen, maar we hebben wel een enorme economische macht. We hebben eigenlijk een veel grotere economische macht in de regio dan we begrijpen.’
Bron: BNR Nieuwsradio, 10 juni 2023
Over deze podcast
De Strateeg is een podcast van BNR in samenwerking met het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Abonneer je via bnr.nl/destrateeg om geen enkele aflevering te missen.
Host: Paul van Liempt
Redactie: Michaël Roele en Danah Kolstee
Experts
Related Content
