Column: Xi heeft nu niets meer aan Poetin

Tegen CNN zei president Biden deze week dat zijn Russische collega Oekraïne heeft onderschat. Inderdaad. De oorlog moet inmiddels een nachtmerrie voor Poetin zijn geworden. Op het slagveld gaat het slecht. Binnen het Kremlin wordt geruzied. De terreurbombardementen leiden slechts tot veroordelingen uit de hele wereld. De annexaties worden door vrijwel geen enkel land erkend. En hoe langer de oorlog duurt, hoe groter de kans dat Poetin de erfenis van de voormalige Sovjet-Unie helemaal verkwanselt.

Als de operatie snel was verlopen en de reactie van het Westen, net als tijdens de annexatie van de Krim, lauw was geweest, dan zou het door Rusland en China zo vurig gewenste alternatief voor de door het Westen gedomineerde wereldorde dichterbij zijn gekomen. Ook zouden de landen die ooit onderdeel waren van de Sovjet-Unie hebben gesidderd: zij zouden het volgende slachtoffer van Poetins expansiedrift kunnen zijn.

Maar het tegenovergestelde lijkt nu te gebeuren. Tijdens de recente top van de Shanghai-samenwerkingsorganisatie (SCO), een door China en Rusland geleide veiligheidssamenwerking waar Turkije naar lonkt en India vreemd genoeg wel lid van is, ventileerde de Chinese president Xi zijn ongenoegen over het verloop van de strijd.

Xi springt in het gat dat Poetin heeft geslagen

Xi heeft nu een paria als bondgenoot die van weinig nut is voor de verbouwing van die wereldorde. Want de oorlog ontregelt de mondiale bevoorradingsroutes en jaagt de prijs van energie en grondstoffen op. Rusland helpen de sancties te omzeilen raakt ook China, dat economisch niet lekker gaat.

De gastheer van de SCO, de Oezbeekse president Mirziyoyev, distantieerde zich van de oorlog en staat achter Oekraïne. Samen met Kirgistan en Kazachstan verbood zijn land zijn burgers zich bij de oorlog aan te sluiten. Zorgwekkend voor Poetin is dat Kazachstan, zijn grootste bondgenoot in het zuiden, zich van hem begint af te keren. Geen enkele hoge Kazak heeft zijn steun voor Poetin uitgesproken.

Bovendien beloofde Xi tijdens zijn recente trip naar dat land de ‘nationale onafhankelijkheid’ te zullen beschermen. Daarmee springt Xi in het gat dat Poetin, zijn bondgenoot ‘zonder grenzen’, heeft geslagen. President Tokayev van Kazachstan heeft inmiddels openlijk afstand van de oorlog genomen. Hij weigert de annexaties te erkennen en werkt niet mee aan het omzeilen van de sancties. En Xi’s toezegging duidt erop dat achter de schermen de aanval wordt ingezet op het Russische equivalent van de Navo, de organisatie voor collectieve veiligheid. Kazachstan zou er inmiddels van af willen.

Grootste geopolitieke catastrofe van de 21ste eeuw

Poetin kon weinig uitrichten toen leden van die organisatie in september met elkaar in ‘oorlog’ kwamen: Armenië werd door Azerbeidzjan aangevallen en even later volgende een clash tussen Tadzjikistan en Kirgistan. Artikel 4 van het verdrag bepaalt dat in geval van agressie een land gesteund moet worden, maar Poetin deed niets toen Armenië erom vroeg.

Rusland als brenger van veiligheid en stabiliteit verliest zijn geloofwaardigheid. Dat wordt versterkt nu Poetin de Wit-Russische leider Loekasjenko voor zijn karretje spant en ook dat land probeert in te lijven.

In 2005 verklaarde Poetin dat de ondergang van de Sovjet-Unie de grootste geopolitieke catastrofe van de 20ste eeuw is. Met zijn onbezonnen oorlog lijkt hij nu zelf verantwoordelijk te worden voor de grootste geopolitieke catastrofe van de 21ste eeuw.

Bron: Trouw, 14 oktober 2022