Toekomstige historici zullen de huidige leiders misschien verwijten dat zij na het verdrijven van Russische troepen uit de omgeving van Kiev niet de kans op een akkoord hebben aangegrepen. Al voor de oorlog zou er een deal hebben gelegen waarbij Oekraïne afzag van het Navo-lidmaatschap. Maar Poetin wilde meer. Hij wilde gebied en begon een oorlog.
Poetin dacht dat het een makkie zou worden, want delen van de Oekraïense krijgsmacht zouden overlopen en de Russischtaligen zouden hem met vlaggetjes en toeters ontvangen.
Uiteindelijk wist hij toch een vijfde van Oekraïne te veroveren. Dat is redelijk succesvol, maar dit leidde tot overstretch. Hij sprong dus verder dan zijn polsstok lang was. Daarom koos hij de vlucht naar voren: annexatie en dreigen met verschrikkelijke maatregelen als ‘zijn grondgebied’ – lees: de veroverde gebieden – wordt aangevallen. Poetin toonde zich een tactische in plaats van strategisch denker die niet in staat is om een inschatting te kunnen maken van de gevolgen van zijn eigen besluiten.
Poetin heeft zich met de rug tegen de muur gemanoeuvreerd
Met dit incompetente leiderschap heeft Poetin zich met de rug tegen de muur gemanoeuvreerd. Deze week bekrachtigde hij de annexaties met zijn handtekening, zodat opgeven geen optie meer is. Dat zou hem de kop kosten. Alleen met draconische maatregelen, zoals kernwapens, denkt hij het tij nu te kunnen keren.
Inmiddels hebben alle partijen zich zo ingegraven dat elke concessie neerkomt op capitulatie. Zelenski is voorlopig niet in staat de gebieden terug te veroveren, maar heeft zich daar wel aan gecommitteerd. Helaas voor hem, aarzelt president Biden om de Himars, de uiterst effectieve meervoudige raketwerpers, nog langer uit eigen voorraden te leveren. Hij moet ze laten bouwen, wat jaren kost. Maar opgeven is voor Zelenski uiteraard geen optie.
Dit heeft ook gevolgen voor de Europeanen die, onder leiding van Von der Leyen, met sancties en wapenleveranties de Russische ‘oorlogsmachine’ willen ‘verlammen’ en Rusland uit heel Oekraïne willen verdrijven. De doelstellingen van de sancties klinken lekker, maar bleken tot nu toe onhaalbaar. Als gevolg van decennialange bezuinigen kon Europa al snel nauwelijks meer wapens leveren.
Bovendien schieten de lidstaten zich met hun gas- en olieboycot in eigen voet. Sociale en politieke ontwrichting dreigen. Inmiddels is de inflatie hier hoger dan in Rusland. Maar opgeven is geen optie. Daardoor wint Poetin, wordt de EU als geopolitieke speler vernederd en wordt Europa het lachertje van de wereld.
De situatie krijgt trekken van de Cubacrisis van 1962
De meest intelligente van alle leiders is Biden. Hij speelde het escalatie-de-escalatiespel tot nu toe slim en kwam niet met Rusland in oorlog. Hij ging gestaag door met wapenleveranties, sancties en financiële hulp. Bidens grote voordeel is dat Amerika niet aan het strijdtoneel grenst én zijn leeftijd. Hij is de enige westerse leider die nog weet hoe dit spel moet worden gespeeld.
Dat geeft enige hoop, want de situatie krijgt trekken van de Cubacrisis van 1962. In die tijd dreigde een oorlog en nu is er een oorlog, maar net als toen graven leiders zich in en wordt een kernwapenoorlog niet uitgesloten. Net als toen, is het voor alle partijen buigen of barsten. En net als toen is het niet goed in te schatten hoe de wereld er over een paar weken voor staat.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Bron: Trouw, 7 Okt, 2022
Experts
Related Content
