Een paar weken geleden presenteerde de Chinese president Xi tijdens het Boao Forum zijn Global Security Initiative. Het doel is ‘ondeelbare veiligheid’, een vaag concept dat overigens ook door Rusland wordt omarmd. Vorige maand nog riep China de Europeanen op dit concept ook te aanvaarden, omdat Amerika de veiligheid van Europa ondermijnt, en Rusland en Oekraïne daarvoor nu een hoge prijs moeten betalen. De Chinese VN-ambassadeur vroeg zich af hoe met zo’n Amerika de stabiliteit in de wereld kan worden gegarandeerd.
Met deze omkering van de werkelijkheid wil China Europa van Amerika losweken. Dat bleek tijdens een telefoongesprek tussen Xi, bondskanselier Scholz en president Macron. China zou de strategische autonomie van de EU omarmen, omdat zo vier machtsblokken ontstaan die op voet van gelijkwaardigheid kunnen samenwerken: de VS, de EU, Rusland en China. Hoewel Xi Rusland nooit als een gelijkwaardige economische partner zal zien, neemt China de argumentatie van Poetin wel over. Deze oorlog zou slechts een reactie zijn op Amerikaanse agressie, zodat Rusland wel gedwongen wordt terug te vechten.
Als je zo redeneert, dan heb je weinig aan de vijf beginselen van vreedzame co-existentie waarop Xi zijn voorstel zegt te baseren: respect voor soevereiniteit, non-agressie, niet-inmenging, gelijkheid en samenwerking, en vreedzame betrekkingen. Rusland schendt alle beginselen. Door samen met Rusland de schuld van de oorlog in de schoenen van de Amerikanen te schuiven, schendt China die feitelijk ook.
Net als tijdens de Koude Oorlog staan nu twee werelden tegenover elkaar met onverzoenlijke standpunten en eigen waarheden.
Het eerste slachtoffer is de VN. Rusland vetode de resolutie waarin de inval in Oekraïne werd veroordeeld. Door zich niet achter de veroordeling te scharen, schendt ook China alles waarvoor deze organisatie staat. Daarmee werd de Veiligheidsraad verlamd.
De kwestie van het Russische veto had echter een bijzonder effect. Liechtenstein maakte van de gelegenheid gebruik om een oude wens in vervulling te laten gaan. Met overgrote meerderheid werd een resolutie aangenomen waarin het land dat in de Veiligheidsraad een veto uitspreekt in de Algemene Vergadering tekst en uitleg moet geven. Daarbij wordt teruggegrepen op Artikel 10 van het Handvest van de VN, dat stelt dat de Algemene Vergadering over vrijwel elk onderwerp mag discussiëren en daarover de Veiligheidsraad mag adviseren.
Gehoopt wordt dat het Liechtensteinse succes de rol van de Algemene Vergadering zal versterken, en dat de Permanente Vijf hun veto’s minder snel zullen gebruiken.
Dat is ook goed nieuws voor het 120 leden tellende VN-Forum van Niet-Gebonden Landen. Belangrijke spelers als Brazilië, Zuid-Afrika, India en Pakistan besloten om niet mee te gaan in de westerse veroordeling van Rusland. Neutraliteit biedt hun de mogelijkheid om niet de speelbal van de grootmachten te worden en van twee walletjes te eten. Zo maakte India gebruik van de westerse sancties door Russische olie voor dumpprijzen te kopen.
Of deze ontwikkelingen de VN kunnen redden valt niet te zeggen, maar zeker is wel dat het nietige Liechtenstein een concretere bijdrage aan de vorming van een nieuwe wereldorde heeft geleverd dan Xi met zijn Global Security Initiative.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Bron: Trouw
Experts
Related Content
