Financiële onzekerheid en politiek opportunisme belemmeren de energietransitie, betoogt Rob de Wijk in zijn column voor Energiepodium. Mckinsey waarschuwt dat de Duitse doelstellingen van de Energiewende niet worden gehaald. Het is indrukwekkend dat het aandeel van duurzame energie in de Duitse stroommix inmiddels de 45 procent is gepasseerd (tegen zeven procent voor Nederland). Maar als wordt gekeken naar de uitstoot van broeikasgassen, dan zijn de conclusies minder positief. Met name de toename van emissies in de verkeerssector is een zorgenkind. Maar de belangrijkste vraag is of alternatieven zoals zon, wind, bio- en synthetisch gas en waterstof in voldoende mate voorhanden zijn als in 2022 de laatste kerncentrale van het energienetwerk wordt gehaald. Dit treft 25 procent van de elektriciteitsvoorziening. Als vervolgens ook alle kolencentrales zijn verdwenen, wordt totaal 50 procent van de energievoorziening getroffen.
De problemen zijn deels het gevolg van het tamelijk onbezonnen besluit om na de ramp van Fukushima alle kerncentrales geleidelijk af te schaffen. Dit is een mooi voorbeeld van een besluit dat niet door feiten, maar door emotie en politiek opportunisme werd ingegeven. Toen een aardbeving en een tsunami de Japanse kerncentrale troffen bleken alle veiligheidssystemen goed te werken en werd een enorme ramp voorkomen. Ik vond dat tamelijk geruststellend. Maar toch wisten de tegenstanders van kernenergie in Duitsland deze gebeurtenis aan te grijpen om alle kerncentrales de nek om te draaien. Merkel moest verkiezingen winnen en ging overstag. Maar politiek opportunisme is een slechte reden om een energietransitie in beweging te zetten. Zeker als wordt bedacht dat de afbouw van kerncentrales wordt gecompenseerd door het verstoken van het vervuilende bruinkool.
Duitsland moet ook de fluctuaties van zonne- en windenergie opvangen. Dat kan door het grootschalig uitbouwen van opslagcapaciteit. Maar er komen de komende jaren ook meer gasgestookte centrales. Die zullen onder meer draaien op Russisch gas, ondanks dat President Trump met hel en verdoemenis dreigt als Duitsland de nieuwe Nord Stream 2 pijpleiding in gebruik neemt. De president wil niet bijdragen aan de verdediging van Europa als landen zich afhankelijk maken van Russisch gas. Bovendien heeft Trump liever dat Duitsland het door Amerika geleverde LNG afneemt. Dit zadelt Duitsland met een lastig politiek probleem op. Een probleem waarmee Nederland ook te maken krijgt nu minister Wiebes voorgesteld heeft de Groningse gaskraan al per 2022 dicht te draaien.
Het interessante van de Duitse ervaringen is dat de werkelijkheid weerbarstig is en zich niet laat vormen door ideologie en politiek opportunisme. Sommige sectoren, zoals het wegtransport blijken door hun omvang niet snel te hervormen. Energiezekerheid vraagt bovendien om oplossingen die haaks staan op de wensen van de voorstanders van de Energiewende. Het is cynisch dat Nederland van het gas af wil, terwijl Duitsland juist gascentrales moet gaan bijbouwen. Wat dat betreft is het opmerkelijk dat Nederland en Duitsland nauwelijks met elkaar praten om hun beleid af te stemmen en om te zetten.
Het Duitse voorbeeld leert ook dat een land dat aan een energietransitie begint, in het begin grote stappen kan maken. Daarom zal Nederland, dat een van de hekkensluiters in Europa is, de komende tijd goede resultaten kunnen boeken, maar kan net als in Duitsland de transitie op een gegeven moment zien stagneren.
Zo wordt Nederland geconfronteerd met technische problemen. Minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat meldde onlangs dat het nog jaren zal duren voor het elektriciteitsnet de groei aankan. Het CDA-Kamerlid Agnes Mulder vindt dat onacceptabel en stelde vragen. Zeker is dat het net onvoldoende capaciteit heeft voor de vele miljoenen stekkerauto’s die er volgens het kabinet de komende jaren bij moeten komen. Maar als deze problemen worden opgelost, dan zouden maatschappelijke problemen wel eens de volgende rem op de energietransitie kunnen worden.
Zo kan het plan om in Nederland in 2030 alleen nog emissieloze auto’s te verkopen en Nederland snel van het gas te halen stuk kunnen lopen op de discussie over de stagnatie van de middeninkomens, negatieve rentes op spaargeld, dreigende kortingen op de pensioenen en een nieuwe recessie. Het feit dat mensen ondanks een onzekere financiële toekomst hun huis moeten verduurzamen en elektrisch moeten gaan rijden maakt het twijfelachtig of de doelstelling van de energietransitie op tijd kunnen worden gehaald.
In zijn columns gaat Rob de Wijk in op de energievoorziening in het licht van de internationale verhoudingen. Lees alle columns terug bij Energiepodium.
Experts
Related Content
