Als westerse wapens worden gebruikt om doelen in Rusland te bestoken, zijn we in oorlog met de Navo, zegt president Poetin. Velen zullen hun schouders ophalen. We hebben dit vaker hebben gehoord en iedere keer gebeurt er niets. Toch heeft het overschrijden van rode lijnen wel degelijk gevolgen. Minister Brekelmans stelde onlangs dat we in een grijze zone tussen oorlog en vrede leven. Ik ga een stap verder: wij zijn al in oorlog, maar het is een andere oorlog dan u denkt.
De westerse steun begon met helmen en schermvesten. Vervolgens werden steeds zwaardere wapens en munitie naar Oekraïne gestuurd. En nu sturen we F-16 jachtvliegtuigen en langeafstandswapens waarmee doelen tot diep op Russisch grondgebied kunnen worden getroffen. Poetin heeft in reactie op het overschrijden van rode lijnen zoals de levering van F-16’s inderdaad geen tanks op de Navo-landen afgestuurd of kernwapens ingezet. Het idee dat hij dat wel zou doen, miskent hoe het spel wordt gespeeld.
Net als Biden wil ook Poetin een openlijke oorlog tussen oost en west vermijden. Wie thuis is in het Russische militaire denken weet dat een oorlog met de Navo moet worden voorkomen en dat ‘strategische afschrikking’ daarbij moet helpen. Dat laatste noemen wij in het Westen ‘hybride oorlogvoering’.
Daarbij gaat het onder meer om sabotage, moordaanslagen, cyberaanvallen, desinformatie, beïnvloeding van verkiezingen, het over de grens jagen van vluchtelingen en het ondermijnen van de economie. ‘Weerbaarheid is daarom een zeer belangrijk thema’ zei de koning in zijn troonrede. ‘We moeten ons wapenen tegen de uitval van stroom en water’.
De bevolking is het doelwit
Niet onze krijgsmachten zijn dus het doelwit, maar de bevolking. U en ik dus. Rusland wil ons verzwakken door middel van maatschappelijke ontwrichting. Daarmee wordt in vredestijd begonnen. Maar voor Rusland is het feitelijk al oorlog.
Wie volgt wat er in de verschillende Navo-landen gebeurt kan niet anders dan concluderen dan dat de strijd in volle gang is en dat Rusland bij elke majeure westerse wapenleverantie escaleert. Was het toeval dat vorige week voor de eerste maal een graanschip in de exclusieve economische zone van Roemenië werd getroffen? Viel dit echt toevallig samen met de Amerikaans-Brits-Franse discussie over het bestoken van doelen in Rusland met hun langeafstandswapens? Ik denk van niet.
Bovendien past deze aanval in een onafzienbare rij steeds heviger wordende incidenten. Rond Kaliningrad en elders worden de gps-signalen van westerse verkeersvliegtuigen gejammed. Vroeg of laat stort er een neer. Brandstichtingen, aanslagen op infrastructuur en pogingen daartoe vonden onder meer plaats in Tsjechië, Estland, Letland, Litouwen, Duitsland, Polen en Engeland. Soms worden criminelen voor de uitvoering ingezet. Vaak zijn de sporen traceerbaar naar het hit-team van de Russische militaire inlichtingendienst Groe.
Afgezien van desinformatie en cyberaanvallen ontspringt Nederland voorlopig de dans. Maar sabotage van windmolens en onderwaterkabels in de Noordzee is een kwestie van tijd en zal door Poetin ongetwijfeld als mogelijke escalatiestap worden overwogen. Precies daarom inventariseerden Russische schepen de vitale infrastructuur in de Noordzee. Rode lijnen bestaan wel degelijk en de gevolgen van het overschrijden ervan ook. Je ziet dat als je het klassieke beeld van oprukkende troepen en kernwapens laat varen.
Rob de Wijk, Trouw, 19 september 2024
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
