Het rapport van Mario Draghi en de Nederlandse Defensienota hebben gek genoeg veel met elkaar gemeen. De Italiaanse oud-premier luidt in zijn rapport de noodklok over de Europese innovatiekracht en het concurrentievermogen. Willen we opboksen tegen de concurrentiekracht van de Amerikanen en de Chinezen, dan moet het roer om. Want in Europa lopen we hopeloos achter op het gebied van investeringen in nieuwe technologie.
Complexe regels remmen de ontwikkeling. Europese investeerders stoppen hun geld liever in Amerikaanse start-ups. Zelfs de vergroening vertraagt en wordt onvoldoende gezien als het nieuwe verdienvermogen.
Structureel is ook van alles mis. Europa heeft weinig grondstoffen en energievoorraden, dus zijn we met handen en voeten aan andere delen van de wereld gebonden.
Draghi schetst een beeld van een verwaarloosd continent dat door onmacht is weggezakt. Zijn oproep voor een revolutionaire economische verbouw van de EU is daarom volledig terecht.
Wat er de afgelopen decennia op economisch gebied in Europa is gebeurd, is precies dat wat defensie is overkomen. Na de Koude Oorlog, nu alweer 35 jaar geleden, haasten politici het ‘vredesdividend’ te innen en schaften grote delen van de krijgsmacht af. Niet alleen in Nederland, maar in heel Europa.
In de defensienota die vorige week verscheen, stellen minister Brekelmans en staatssecretaris Tuinman een volledige verbouw van de krijgsmacht voor. De prioriteit verschuift van vredes- en stabilisatieoperaties buiten Europa naar de verdediging van Europa tegen Rusland.
Kortzichtig en onverantwoord beleid
Dit vereist investeringen in mensen en materieel zoals zware wapens, inclusief tanks. De afschaffing van de tank in 2011 is daarmee in een klap symbool komen te staan voor de kortzichtigheid, onverantwoordelijkheid en gebrek aan internationale oriëntatie van de toenmalige politieke leiders. Nu moet die fout voor miljarden euro’s worden gecorrigeerd.
Het had anders gekund. Politici hebben de signalen genegeerd. Niet alleen voor defensie, maar ook voor de gevolgen van het niet investeren in innovatie en concurrentiekracht. In maart 2000 werd in Lissabon een plan gelanceerd om van de EU de nummer 1 in innovatie en kennis te maken. Dit initiatief faalde jammerlijk omdat landen niet wilden investeren. In 2024 is de situatie onhoudbaar geworden en staan onze welvaart en veiligheid op het spel.
Draghi schrijft dat zonder veiligheid er niet in Europa voldoende zal worden geïnvesteerd. Hij pleit voor een Europees buitenlands-economisch beleid en meer samenwerking om de gefragmenteerde defensie-industrie bij elkaar te brengen.
Er is visie nodig
Of dit gaat lukken is de vraag. Het brengen van welvaart en vrede vereist staatsmanschap. Maar dat is overal in Europa ver te zoeken. Er is visie en een verhaal naar de burger nodig om die van de ernst van de situatie te overtuigen. Achterstallig onderhoud eist offers, want de veiligheid en de economische verbouwing van Europa kosten veel. Die rekening zullen we moeten betalen, maar het is de vraag of we dat daadwerkelijk gaan doen.
Defensie heeft het tij mee, maar als in Oekraïne de vrede is losgebarsten, dan is dat niet langer zeker. Innovatiekracht vereist gezamenlijke leningen. Maar Nederland zal die ongetwijfeld willen blokkeren.
Maar als er niets of weinig gebeurt zal Europa, ook Nederland, verder wegglijden en zal de sociale onrust toenemen. Zie Volkswagen in Duitsland.
Rob de Wijk, Trouw, 12 september 2024
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
