Het enige positieve aan het conflict tussen Israël en Hamas is dat er nog steeds over een staakt-het-vuren en de vrijlating van gijzelaars wordt onderhandeld. De laatste, wederom vruchteloos gebleken onderhandelingsronde werd door de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Antony Blinken als ‘de beste, en mogelijk laatste kans’ betiteld. Maar daags daarna werden de onderhandelingen weer afgebroken om ze deze week op lager ambtelijk niveau toch voort te zetten.
Feitelijk liep het proces in juli al van de rails. Israël ging toen akkoord met het plan van president Biden voor een tijdelijk staakt-het-vuren en de vrijlating van gegijzelden. Hamas eiste aanvankelijk een permanent staakt-het-vuren. Maar nadat Hamas zich iets soepeler begon op te stellen kwam Israël met zijn eis voor een ‘mechanisme’ om te beletten dat wapens vanuit Egypte Gaza in worden gesmokkeld en Hamasstrijders zich van het zuiden naar het noorden van de strook zouden kunnen verplaatsen. Deze eisen werden de belangrijkste reden voor het falen van de laatste ronde.
Een laatste kans waren de onderhandelingen niet, want laatste kansen bestaan in de diplomatie niet. Aan elke oorlog komt een eind, dus ook aan deze. De vraag is alleen: wanneer?
De vooruitzichten zijn slecht. Geen van de partijen wil dat de ander een akkoord als een overwinning kan zien. Maar dit is essentieel voor succes. Dat bleek afgelopen weekeinde na de enorme beschietingen tussen Israël en Hezbollah. Zowel Israël als Hezbollah claimde succes. Ook na de grote aanval van Iran op Israël in april claimden beide partijen succes. In beide gevallen voorkwam dit een nog grotere oorlog.
Zolang een militaire overwinning op Hamas onmogelijk is en beide partijen niet tot elkaar willen komen, kan Israël slechts succes claimen als de leider van Hamas, Yahya Sinwar, in de Gazastrook wordt gedood. Zijn dood is dan louter symbolisch omdat dit niet het einde van Hamas en zijn ideologie betekent en de haat naar Israël alleen maar zal toenemen. Maar als Sinwar niet meer leeft, kan dit de deur openen naar een vergelijk.
Of dat gebeurt, hangt af van de Israëlische premier Netanyahu. Hem hangen gevangenisstraffen boven het hoofd voor omkoping en fraude. Daarnaast vreest hij een veroordeling door het Internationaal Strafhof in Den Haag.
Achter de schermen wordt druk uitgeoefend om aanklachten ongedaan te maken, maar feit is dat onder zijn verantwoordelijkheid Israël in Gaza zwaar over de schreef is gegaan. Er zullen rechtszaken komen over de proportionaliteit van een aantal Israëlische acties en over het grote aantal burgerslachtoffers dat erop duidt dat onvoldoende onderscheid is gemaakt tussen combattanten en non-combattanten.
Zolang Netanyahu premier is, geniet hij bescherming. Dit maakt dat hij zijn persoonlijk belang bovengeschikt maakt aan dat van Israël en de Gazanen. Een premier die zijn eigen hachje denkt te redden door aan de macht te blijven of door te gaan met de strijd, zal geen haast met een akkoord willen maken.
Dat geldt overigens ook voor Sinwar. Want ook voor hem is de keuze simpel: doorvechten of zijn dagen in de gevangenis slijten of zelfs gedood worden. Een akkoord wordt zo afhankelijk van twee leiders die niet roemloos ten onder willen gaan.
Rob de Wijk, Trouw, 29 augustus 2024
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
