Dit is een jaar van ongehoorde barbarij geworden. De strijd in Oekraïne zat muurvast, maar dat weerhield Rusland er niet van om tegen elke prijs Bachmoet in te nemen. Dat lukte in mei. De afgelopen dagen was Marinka aan de beurt, dat evenals Bachmoet totaal vernietigd werd. De volgende gehaktmolen heet Avdiivka. De prijs die de Russen voor deze symbolische overwinningen willen betalen is buitensporig. Soldaten worden in golven bewust de dood ingejaagd. Zo gaat het dag in dag uit.
De Oekraïense bevelhebber generaal Zaluzjnyi heeft al gezegd niet tot elke prijs een strategisch onbeduidende stad als Avdiivka te willen verdedigen. Hij wil soldaten sparen en is daarom op een defensieve strategie overgestapt. Daarmee geeft hij impliciet aan dat voor Oekraïne het terugveroveren van gebied er voorlopig niet in zit. De enige successen die Oekraïne boekt zijn op zee, waar de Russische marine zich niet meer in het westelijke deel van de Zwarte Zee kan vertonen. Dat werd deze week weer onderstreept door het tot zinken brengen van het Russische oorlogsschip Novocherkassk.
Einde niet in zicht
Hoe weinig mensenlevens waard zijn bleek ook in het Midden-Oosten. Op 7 oktober viel Hamas Israël binnen. Er werden 1200 Israëliërs afgeslacht; in de daaropvolgende vergeldingsacties ruim 20.000 Palestijnen. Ook hier is het eind niet in zicht.
Toch herhaalde premier Netanyahu zijn eisen nog maar eens in een ingezonden stuk in The Wall Street Journal: eliminatie van Hamas, demilitarisering van de Gazastrook en deradicaliseren van de Palestijnse bevolking. Zijn eisen doen sterk denken aan die van Poetin: ook hij wil demilitarisering, maar eliminatie heet bij hem denazificatie, en deradicalisering neutraliteit.
Zowel de eisen van Netanyahu als Poetin zijn met de kennis van nu onhaalbaar. Geen expert die denkt dat Israël in staat is Hamas met wortel en tak uit te roeien. Al was het alleen maar omdat een ideologie niet uitgeroeid kan worden en de politieke leiding veilig in Qatar zit. In Oekraïne leidt de patstelling voor Poetin voorlopig tot niets.
Beide leiders zullen vermoedelijk ooit stoppen, met de mededeling dat ze hun doelstellingen hebben gehaald. Dat is natuurlijk onzin, maar iedereen is dan zo blij dat oorlog stopt, dat dit er niet meer toe doet.
De steun aan Oekraïne is niet meer vanzelfsprekend
Al deze barbarij heeft tot scheuren in het Westen geleid. De steun aan Oekraïne is niet meer vanzelfsprekend. Voor Poetin is dat reden om, al of niet na een staakt-het-vuren, door te gaan. Daardoor dreigt een nieuwe Koude Oorlog en wordt een nieuw IJzeren Gordijn opgetrokken. De stationering van Navo-troepen langs de buitengrenzen en de toetreding van Finland en nu ook Zweden tot de Navo zijn daar de voorbodes van.
In het Midden-Oosten brokkelt de steun voor Israël af en dreigt een regionale oorlog. In Europa en Amerika lopen de spanningen tussen moslims en joden over de oorlog op.
Het zijn onzekere tijden. Westerse populisten kunnen daarom de echte winnaars worden. Helaas zijn die veelal pro-Russisch en anti-immigratie. Dat zorgt voor sociale ontwrichting en leidt tot geopolitieke irrelevantie van het Westen.
Met belangrijke verkiezingen in Europa en Amerika in het vooruitzicht hou ik mijn hart vast voor 2024.
Ik had dit jaar graag opgewekter willen afsluiten.
Rob de Wijk, Trouw, 29 december 2023
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
