De grote verliezer van de Israëlische aanvallen met semafoons en bombardementen op de Libanese terreurbeweging Hezbollah is president Biden.
Ontelbare malen zijn hoge Amerikaanse functionarissen, onder wie CIA-directeur Burns en minister van Buitenlandse Zaken Blinken, naar de regio afgereisd. Ontelbare malen is ons voorgehouden dat een overeenkomst tussen Israël en Hamas aanstaande was. Maar met het verleggen van de oorlog naar Libanon, is vrede weer ver weg.
Een probleem is dat Biden de Israëlische regering nooit echt onder druk heeft kunnen zetten. Biden schroefde wel de levering van zware 2000 ponds- bommen terug omdat daarmee in Gaza te veel burgerslachtoffers vielen. Maar tegelijkertijd wil Amerika zijn positie in de regio behouden, is de levering van wapens bij wet geregeld en heeft het Witte Huis te maken met een sterke pro-Israëlische lobby. Dus hoeft premier Netanyahu van Israël zich weinig van Biden aan te trekken. Maar gezien de wereldwijde protesten tegen het Israëlische optreden en de aanklachten die zijn gedeponeerd bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag en het Internationaal Strafhof in diezelfde stad, steunt Amerika in de ogen van velen een fout land.
De weg naar een Russische overwinning in Oekraïne kan weleens via het Midden-Oosten lopen
Rusland en China kijken hier met grote tevredenheid naar. Want dit ondermijnt de positie van de Verenigde Staten in het Westen zelf. Beide landen doen daarom niets om de situatie in het Midden-Oosten te stabiliseren.
Integendeel. Het conflict in het Midden-Oosten kan leiden tot Amerikaans machtsverval. Dat vooruitzicht wordt vergroot doordat de weg naar een Russische overwinning in Oekraïne weleens via het Midden-Oosten kan lopen. Via Iran om precies te zijn. Dat land speelt een cruciale, maar tegenstrijdige rol.
President Pezeshkian van Iran stuurde in New York deze week aan op heropening van de onderhandelingen over het Iraanse nucleaire programma, waar Trump in zijn tijd als president van de VS een streep door heeft gehaald. Als dat lukt is er zicht op verlichting van de sancties.
Tegelijkertijd levert Iran drones en raketten aan Rusland en heeft het zich met Noord-Korea en China ontwikkeld tot de belangrijkste pijler onder de Russische oorlogsinspanningen in Oekraïne. Bovendien leidt Iran met de zegen van Rusland en China de As van Verzet. Die bestaat volgens Pezeskhian uit de ‘vrijheidsstrijders’ van Hezbollah, Hamas, talloze strijdgroepen in Syrië en Irak en natuurlijk de Houthi’s. Iran verandert Irak zelf in een vazalstaat.
Teheran wil nu geen grote oorlog
Met steun van Iran wordt nu gepoogd de laatste 2500 Amerikaanse militairen dit land uit te werken. Daardoor wordt Irak een pro-Iraans bolwerk en een directe bedreiging voor Israël en de Amerikaanse positie in het Midden-Oosten. Hamas en de Houthi’s hebben inmiddels kantoren in Bagdad geopend.
Zolang er geen zicht is op de nieuwe president van Amerika wil Teheran geen grote oorlog. Iran hoopt op Harris, zo bleek uit gestolen en gemanipuleerde e-mails van Trumps adviseur Roger Stone. Van Trump heeft Iran niets te verwachten, van Harris wel. Mogelijk valt met Harris te praten over hervatting van de onderhandelingen en verlichting van de sancties.
Dit vooruitzicht lijkt voorlopig sterker dan de wens om Amerika mee te sleuren in de regionale oorlog die vooral Poetin en Xi goed uitkomen. Maar daarmee ligt Bidens lot wel deels in handen van aartsrivaal Iran.
Rob de Wijk, Trouw, 26 september 2024
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
