Over minder dan een week weten we of in het Kremlin de vlag weer uit kan. In Europa boekten radicaal-rechtse, Poetin-gezinde partijen al overwinningen. Met Russisch geld gekochte stemmen brachten de zittende pro-Europese regering van Moldavië in de problemen. In Georgië claimde de pro-Russische partij Georgische Droom afgelopen weekeinde de overwinning. Ook hier zou sprake van beïnvloeding zijn.
Poetin heeft het tij mee. In Oekraïne betaalt hij een onvoorstelbare prijs in mensenlevens voor kleine succesjes die bij elkaar opgeteld voor doorbraken kunnen zorgen. En hij organiseerde voor ruim dertig landen een historische Brics-top waarmee hij duidelijk maakte op het wereldtoneel niet geïsoleerd te zijn.
Als Donald Trump volgende week voor de tweede keer tot president van de Verenigde Staten wordt gekozen, dan is dat voor Poetin de hoofdprijs. Er is dan een kans dat Amerika verandert in een autoritaire kleptocratie waar Poetin zich verwant mee voelt. Als dat gebeurt kunnen we miljardairs zoals Elon Musk oligarchen gaan noemen.
De mogelijkheid om regels te beïnvloeden
Overdreven? Ik denk het niet. Musk heeft van Trump de toezegging gekregen om voorzitter te worden van een government efficiency commission die grote hervormingen van de overheid moet voorstellen. Die positie geeft hem evenveel politieke invloed als Russische oligarchen. Het biedt hem de mogelijkheid de regels te beïnvloeden die hem nu hinderen bij de verdere expansie van SpaceX, Tesla en nog wat bedrijven.
De rancuneuze Trump zelf wil de aanval inzetten op de ‘vijand van binnen’. Dat is iedereen die hem in het verleden heeft dwarsgezeten, inclusief Republikeinen. Generaal Milley, ooit zijn hoogste militair, vreest al dat hij wordt opgepakt en terecht moet staan omdat hij weigerde het leger in te zetten tijdens de rellen na de moord op George Floyd in 2020.
Met zijn aanval op de rechtsstaat sloopt Trump de trans-Atlantische wereld als waardengemeenschap en drijven Europa en Amerika uit elkaar. Dat wordt versterkt als Trump een minimumheffing van 10 procent instelt op alle importen, dus ook die vanuit Europa. Daarmee riskeert hij een handelsoorlog met Amerika’s trouwste bondgenoten.
Die bondgenoten worden ook geraakt als Trump de steun aan Oekraïne stopzet. Zeker als een triomfantelijke Poetin dit als vrijbrief beschouwt om verder te poken in Europa. Maar dat kan Amerika er vervolgens weer toe dwingen Europa te hulp te schieten. Zo niet, dan raakt Amerika zelf geïsoleerd.
Het ‘echte gevaar’: China
Zeker is dat Trumps beoogde vicepresident J.D. Vance een aanhanger is van de ‘prioriteitsschool’. Die vindt dat Amerika zich uitsluitend moet richten op het ‘echte’ gevaar: China.
De gevolgen van de keuze voor Trump zijn voor ons Europeanen mogelijk verstrekkend: minder veiligheid, een aanval op onze economie, verharding van de strijd met China en een breuk in de trans-Atlantische wereld. Met Kamala Harris zal het zo’n vaart niet lopen, want van haar wordt verwacht dat ze het beleid van president Biden grosso modo voortzet. Maar ook voor haar geldt dat China een grotere uitdaging is dan Rusland.
Wie het ook wordt, de conclusie staat voor Europa al vast: meer op eigen benen staan en een eigen koers ten opzichte van China varen. Maar met Harris blijft Amerika een democratische rechtsstaat en zakt het land niet af tot een autocratische kleptocratie.
Rob de Wijk, Trouw, 31 oktober 2024
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
