Als ik de vier formerende partijen in Den Haag bezig zie, dan vraag ik mij af in welke wereld zij leven. Is het ze ontgaan dat de halve wereld in brand staat waardoor al hun plannen, voor zover ze het überhaupt ergens over eens kunnen worden, gedoemd zijn te mislukken?
Ik merk dat commentatoren, inclusief ikzelf, somberder worden. Na de Iraanse aanval met ruim 300 drones, kruisvluchtwapens en ballistische raketten dreigt een grote oorlog in het Midden-Oosten. Dat die ons hard zal raken komt omdat de energiecrisis die in 2022 ontstond door het dichtdraaien van de Russische gaskraan, niet definitief is opgelost.
Afhankelijk van hoe de oorlog escaleert, is het denkbaar dat het nachtmerriescenario van een blokkade van de straat van Hormuz uitkomt. Dat daardoor de aanvoer stagneert van vloeibaar gas, LNG en olie naar Europa (dus ook naar Nederland), is helder. De inflatie loopt dan op. De economie wordt hard geraakt. Meer belangrijke, maar energieslurpende bedrijven zullen vanwege de hoge kosten de deuren sluiten of naar bijvoorbeeld Amerika vertrekken.
Oekraïne raakt uit beeld
De alternatieven die we voor onze energievoorziening hadden, zoals LNG uit Qatar, zijn min of meer uitgeput. De voorzieningszekerheid loopt daardoor gevaar. De vragen die in de Eerste Kamer werden gesteld over het met beton onklaarmaken van de Groningse gasputten zijn daarmee in het kader van de leveringszekerheid logisch.
Die crisis wordt vergroot nu door de verlegde aandacht naar het Midden-Oosten de situatie in Oekraïne uit beeld dreigt te raken. Russische militaire bloggers zijn daar inmiddels opgetogen over. Want dit maakt het makkelijker voor Poetin om het initiatief te pakken en grote delen van de Donbas in te nemen.
Ook mooi voor Poetin is dat Europa van goede wil is, maar als gevolg van decennialange bezuinigingen met lege schappen kampt. En hoe succesvoller Poetin is, hoe meer Europese regeringen zich gaan afvragen of ze hun wapens en munitie niet zelf moeten houden voor het geval dat Rusland een NAVO-land aanvalt. Bovendien ziet hij de tanende invloed van Amerika in het Midden-Oosten en Republikeinen die onder leiding van Trump Oekraïne willen dwingen grondgebied op te geven met vreugde aan.
Waar blijft de urgentie?
En hoe hoger de energieprijzen zijn, hoe meer winst hij boekt en hoe groter het probleem in het westen is. Precies daarom vroeg president Biden aan Oekraïne de Russische energiesector niet te bombarderen. Ook dat is in Poetins belang.
Aan de andere kant van de wereld bevestigde president Biden zijn veiligheidscommitment ten aanzien van de Filipijnen. Want in de Zuid- Chinese zee lopen de spanningen met China op. Verder noordelijk zet president Xi Taiwan steeds meer onder druk.
Voor mij is het duidelijk dat de huidige situatie zich ontwikkelt naar een climax. Er is een dynamiek ontstaan die moeilijk te stoppen is. Ik zie in het Midden-Oosten, Rusland en China leiders die zich niet meer interesseren voor de gevolgen van escalatie. En in Nederland zie ik leiders die lekker doorgaan met onderhandelen over naar verhouding onbeduidende zaken. Je zou toch denken dat de huidige veiligheidssituatie een aansporing is om vaart te maken en urgentie uit te stralen. Maar daarvoor is het kennelijk nog te vroeg.
Rob de Wijk, Trouw, 18 april 2024
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
