Als het een beetje meezit is de oorlogsdreiging voorlopig van tafel. Voorlopig, omdat Poetin de komende tijd ongetwijfeld de militaire spanning zal opvoeren om die vervolgens weer te verlagen. Op die manier kan hij het initiatief houden en duwt hij de Navo met de rug tegen de muur. Dat laatste is overigens niet echt moeilijk. Experts waarschuwen al decennialang voor bezuinigingen op defensie. Een ongeloofwaardige westerse krijgsmacht zou de deur voor militair avonturisme openen. Precies dat is nu gebeurd.
Op de sociale media lees ik vaak dat wapengekletter ‘toch niet van deze tijd is’. Misschien voor ons, maar niet voor Poetin. De Russische president ondersteunde zijn boodschap aan de VS en de Navo met een troepenopbouw aan de Oekraïense grens. Als het zijn bedoeling was aandacht te krijgen en gesprekken te beginnen, dan is zijn wapengekletter zelfs heel succesvol.
Onacceptabele eisen
Het probleem is dat zijn eisen totaal onacceptabel zijn. De Navo-landen kunnen geen Russisch veto over het Navo-lidmaatschap van Oekraïne accepteren. En de bondgenoten bepalen zelf wel waar zij in Europa troepen stationeren. Over wapenbeheersing, de omvang en aanmelding van oefeningen, en de plaatsing van nieuwe raketten kan zeker worden gesproken
Heeft Poetin een punt? Zeker. De Amerikanen hebben keer op keer wapenbeheersingsakkoorden en vertrouwenwekkende maatregelen overboord gegooid. Trump schafte het akkoord af dat de plaatsing van middellange-afstandswapens in Europa verbiedt. Hij stapte uit het Open-Skiesverdrag dat het recht gaf inspectievluchten boven elkaars grondgebied uit te voeren.
Voeg dit bij een aantal militaire interventies zonder VN-mandaat, te beginnen bij de Kosovo-oorlog in 1999, en je begrijpt waarom de Navo als een agressief bondgenootschap wordt weggezet. Bovendien is volgens Rusland de ‘belofte’ verbroken om na de Duitse eenwording niet naar het oosten uit te breiden. Die belofte is nooit formeel op papier gezet en bestaat voor de Navo dus niet.
Moskou leeft in een totaal andere wereld
Inmiddels is de Navo in Rusland een angstbeeld geworden, maar dat is irreëel. Het valt mij in Moskou altijd weer op hoe men daar in een totaal andere wereld leeft. Want Trump wilde de Navo opheffen, Macron verklaarde het bondgenootschap hersendood. Europese krijgsmachten zijn zo wrak dat Rusland niet eens aangevallen kan worden en de gemiddelde Europeaan ziet oorlog als een primitieve bezigheid voor onderontwikkelde landen.
Het gevolg is dat we hier nauwelijks meer in de gaten hebben wat er aan de hand is, wat de Russen drijft en waarom praten absoluut noodzakelijk is. Nederland mag dit niet blokkeren, ook al staat de tragedie van de MH17 dit in de weg. Veiligheid moet weer centraal komen te staan. Want als tijdens een onverhoopte escalatie van het conflict de VS en de EU keiharde sancties opleggen, zullen die ongetwijfeld leiden tot tegenmaatregelen zoals het dichtdraaien van de gaskraan. Dat vervolgens de Groningse gaskraan weer helemaal open moet worden gedraaid is logisch.
Ga er maar van uit dat die oorlogsdreiging van tijd tot tijd oplaait. Met zijn hoge eisen kan Poetin diplomatiek alleen maar capituleren. Omdat dit voor hem onaanvaardbaar is, zal de oorlogsdreiging pas echt verdwijnen als er een gunstig onderhandelingsresultaat is. Dat duurt nog even.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Bron: Trouw.nl
Experts
Related Content
