De buitenlandbaas van de Europese Unie, Josep Borrell, constateerde vorige week dat Europa door overslaande vlammen bedreigd wordt. Overdreven? Rusland tracht Wit-Rusland in zijn greep te krijgen. De Krim is nog steeds geannexeerd en Rusland is nog steeds betrokken bij de strijd in Oekraïne.
De Russische oppositieleider Navalny werd vergiftigd en Rusland geeft Duitsland daarvan de schuld. Maar bondskanselier Merkel wijst naar het Kremlin en dreigt met passende maatregelen. Dat zou stopzetting van Nord Stream 2 kunnen zijn waarmee gas van Rusland naar Duitsland moet worden getransporteerd.
Verder zuidelijk ligt Turkije op ramkoers met Griekenland. President Erdogan wil af van de nadelige verdragen uit de jaren twintig waardoor de lucratieve gasvelden buiten de Turkse economische zones liggen. Zijn poging om de gaswinning ten zuiden van Cyprus in gang te zetten leidde tot militaire oefeningen van Cyprus, Griekenland, Frankrijk en Italië.
In Griekenland zelf werd een vluchtelingenkamp in brand gestoken. Nederland wil honderd vluchtelingen opnemen en die vervolgens aftrekken van het aantal dat volgens een afspraak met de VN moet worden opgenomen. Dit maakt duidelijk dat solidariteit met Griekenland helemaal zoek is. Die vluchtelingen komen uit Afghanistan, Syrië, Libië en andere landen dicht bij Europa waar burgeroorlogen woeden.
Publieke steun voor de Unie
Van een heel andere orde is de brexit. Premier Johnson stuurt nu in hoog tempo aan op een vertrek zonder akkoord.
Intern proberen we de coronacrisis te beteugelen en de economische schade te beperken.
Gek genoeg blijft de Unie in al dit geweld overeind. Commissievoorzitter Von der Leyens troonrede klonk deze week zelfs opmerkelijk positief: de Unie komt hier sterker uit. Door de EU-top van juli waar de taboes op gezamenlijke leningen en belastingen werden geslecht kun je niet anders dan het met haar eens zijn. De eenheid werd bewaard in de onderhandelingen over het herstelfonds van 750 miljard, maar ook over de brexit en de sancties tegen Poetin. En er werd een dam tegen de oprukkende Chinezen opgeworpen.
De publieke steun voor de Unie blijft onverminderd hoog. Kennelijk zien mensen heel goed dat de Unie daadwerkelijk beschermt.
On-Nederlandse denkbeelden
Een kleine groep met een grote mond vindt dat niet. Dat bleek eens te meer tijdens de algemene beschouwingen van deze week. Wilders sprak met dedain over de rechtsstaat, neigt naar autoritair leiderschap, is anti-immigratie, nationalistisch en economisch protectionistisch. Hij en Baudet hangen een uiterst rechtse nationaal-conservatieve ideologie aan die door Poetin wordt geïnspireerd. Beiden lijken soms op paarden van Troje die rechtstreeks door het Kremlin worden aangestuurd. Net als Poetin vinden zij het Westen ziek omdat het zijn eigen spirituele en culturele erfenis verloochent. De oorzaak is de globalisering die door de EU en de Navo wordt belichaamd. Die moeten dus verdwijnen.
Ik ben zo benieuwd hoe deze politici Borrells vlammen willen doven. Plegen ze telefoontjes naar het Kremlin voor advies over Wit-Rusland, Oekraïne, Krim, Nord Stream 2, en de problemen met Turkije en brexit? Over de MH-17 vertolkten ze de Russische visie al.
Ze willen de grenzen sluiten voor migranten en vluchtelingen, maar openzetten voor on-Nederlandse denkbeelden over autoritair leiderschap en de inperking van de rechtsstaat. Begrijpt u het nog?
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Deze column verscheen op 18 september 2020 in Trouw.
