HCSS
  • News
    • BNR | De Strateeg
    • Columns
    • Draghi Report Series
    • Events
    • Podcasts
  • Publications
    • Publications
      • All Publications
    • Defence & Security
      • Behavioural Influencing in the Military Domain
      • (Nuclear) Deterrence and Arms Control
      • Hybrid Threats
      • Rethinking Fire and Manoeuvre
      • Robotic and Autonomous Systems
      • Strategic Monitor Dutch Police
      • Transnational Organised Crime
    • Geopolitics & Geo-economics
      • China in a Changing World Order
      • Europe in a Changing World Order
      • Europe in the Indo-Pacific
      • Knowledge base on Russia (RuBase)
      • PROGRESS / Strategic Monitor
      • Transatlantic Relations
    • Climate, Energy, Materials & Food
      • Climate and Security
        • International Military Council on Climate and Security (IMCCS)
        • Water, Peace & Security (WPS)
      • Critical Minerals
      • Energy Security
        • Tank Storage in Transition
      • Food Security
    • Strategic Technologies
      • Cyber Policy & Resilience
        • Global Commission on the Stability of Cyberspace (GCSC)
      • Emerging Technologies
      • Global Commission on Responsible Artificial Intelligence in the Military Domain (GC REAIM)
      • Semiconductors
      • Space
  • Dashboards
    • Dashboards
      • All Dashboards
        • GINA
    • Defence & Security
      • DAMON | Disturbances and Aggression Monitor
      • GINA | Military
      • Nuclear Timeline
    • Geopolitics & Geo-economics
      • Dutch Foreign Relations Index
      • GINA | Diplomatic
      • GINA | Economic
      • GINA | Information
    • Climate, Energy, Materials & Food
      • Agrifood Monitor
      • CRM Dashboard
    • Strategic Technologies
      • Cyber Arms Watch
      • Cyber Comparator
      • Cyber Norms Observatory
      • Cyber Transparency
  • Services
    • HCSS Boardroom
    • HCSS Datalab
    • HCSS Socio-Political Instability Survey
    • Strategic Capability Gaming
    • Studio HCSS
    • Indo-Dutch Cyber Security School 2024
    • Southern Africa-Netherlands Cyber Security School 2025
  • NATO Summit
  • GC REAIM
    • GC REAIM | Members
    • GC REAIM | Conferences
    • GC REAIM | Partners, Sponsors, Supporters
  • About HCSS
    • Contact Us
    • Our People
    • Funding & Transparency
    • Partners & Clients
    • HCSS Newsletter
    • HCSS Internship Programme
    • Press & Media Inquiries
    • Working at HCSS
    • Global Futures Foundation
  • Click to open the search input field Click to open the search input field Search
  • Menu Menu

News

Column: ‘Kaliningrad’ laat zien dat we de fase van sancties voorbij zijn

June 24, 2022

Het doet er niet toe of Kremlinwoordvoerder Peskov het stoppen van doorvoer van producten voor de Russische exclave Kaliningrad door Litouwen ‘onrechtmatig’ vindt. Toen Litouwen EU-lid werd zijn over de doorvoer van personen en goederen inderdaad afspraken gemaakt. Maar door de oorlog en de westerse sancties is alles veranderd.

De kwalificatie ‘onrechtmatig’ klinkt uit Russische mond potsierlijk. De hele oorlog tegen Oekraïne is een flagrante schending van het internationale recht. Het oorlogsrecht wordt geschonden door de doodstraf voor westerse vrijwilligers die aan Oekraïense kant meevechten en krijgsgevangenen worden gemaakt. Ook het grootschalig gebruik van clustermunitie is een schending van het oorlogsrecht. En Joseph Borrell, de buitenlandbaas van de EU, heeft gelijk als hij zegt dat het gebruik van voedsel als wapen een oorlogsmisdaad is.

Het verbieden van de doorvoer kan voor Rusland niet zonder reactie blijven

Het besluit van Litouwen laat echter vooral zien dat Europa steeds verder de oorlog in wordt gezogen. Want het verbieden van de doorvoer kan voor Rusland niet zonder reactie blijven, zeker als dat in Russische ogen de opmaat voor een totale blokkade van Kaliningrad is. De reden is simpel: als Kaliningrad wordt bedreigd, wordt Rusland bedreigd. Poetin heeft dan geen andere keuze dan de exclave aan de Oostzee te verdedigingen.

De positie van de exclave, ingeklemd tussen Polen en Litouwen, wordt door het komende Navo-lidmaatschap van Zweden en Finland extra penibel. Want het hele zeegebied van de Oostzee tot de Finse Golf wordt een Navo-binnenzee. En het eiland Gotland midden in die Oostzee wordt een onzinkbaar vliegkampschip.

De Navo kan dan in crisistijd bepalen welke schepen naar Kaliningrad en de belangrijke Russische haven Sint-Petersburg mogen varen. Voor president Poetin is dit vooruitzicht een nachtmerrie en een oorlogsverklaring. Mocht het tot een volledige blokkade komen, dan kan hij een luchtbrug instellen. Dat deden de geallieerden ook toen Rusland in 1948 en 1949 Berlijn van de buitenwereld afsloot. Wat toen gold, geldt nu ook: het afgrendelen van de exclave is brinkmanship; het ­balanceren op de rand van een oorlog. Een kernwapenoorlog welteverstaan.

Poetin kan de EU hard raken

Tijdens mijn bezoeken aan de Baltische Staten, vorige week nog aan Litouwen, merkte ik dat men dat risico best wil lopen. Liever nucleaire vernietiging dan onvrijheid, hoor je. De Litouwse minister van buitenlandse zaken Landsbergis staat er geharnast in: “Wij voeren slechts het sanctiebeleid van de EU uit” en “Rusland heeft weinig mogelijkheden tot vergelding”. Zou het?

Een militaire reactie lijkt mij pas aan de orde als ­Kaliningrad helemaal wordt afgeknepen. Maar economisch kan er veel. De opties variëren van een handelsboycot voor Litouwen tot het dichtdraaien van de gaskraan. Om de gevolgen van dat laatste te pareren heeft Nederland met nog wat landen inmiddels een crisisplan in werking gezet. Dit laat zien dat Poetin de EU hard kan raken.

Het Litouwse besluit laat ook zien dat we de fase van sancties voorbij zijn en zijn beland in de fase van de economische oorlogvoering. Het Westen sloopt Rusland; Rusland sloopt de EU. De EU wil de Russische ‘oorlogsmachine’ stoppen; Rusland wil de EU uit elkaar spelen. Rusland heeft inmiddels betere kaarten. Sancties stoppen de oorlogsmachine niet, maar de EU wordt wel keihard getroffen door het dichtdraaien van de gaskraan.

Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.

  • Share on Facebook
  • Share on X
  • Share on WhatsApp
  • Share on LinkedIn
  • Share by Mail

Experts

Rob de Wijk

Related News

Related Content

Lucia van Geuns en Jilles van den Beukel | De rol van olie en gas in de transitie
Rob de Wijk bij NOS: ‘Sancties laten zien dat China gevoelig is voor druk van buitenaf’
Column Rob de Wijk: Pacifisten vergeten dat Poetin maar één taal verstaat: die van de macht

Office Address

  • The Hague Centre for Strategic Studies
  • Lange Voorhout 1
  • 2514 EA The Hague
  • The Netherlands

Contact Us

  • Telephone: +31(70) 318 48 40
  • E-mail: info@hcss.nl
  • IBAN NL10INGB0666328730
  • BIC INGBNL2A
  • VAT NL.8101.32.436.B01
  • Contact

Legal & Privacy

  • Disclaimer & Privacy
  • Algemene Voorwaarden (NL) 
  • Terms & Conditions (ENG) 
  • Coordinated Vulnerability Disclosure
  • Ethical Standards
  • Manual for Responsible Use of AI

Follow us

© The Hague Centre for Strategic Studies
    Link to: Michel Rademaker and Irina Patrahau to speak at the UK Tank Storage Association Conference 2022 Link to: Michel Rademaker and Irina Patrahau to speak at the UK Tank Storage Association Conference 2022 Michel Rademaker and Irina Patrahau to speak at the UK Tank Storage Association... Link to: Boekestijn en de Wijk Live: Dealen met Poetin Link to: Boekestijn en de Wijk Live: Dealen met Poetin Boekestijn en de Wijk Live: Dealen met Poetin
    Scroll to top Scroll to top Scroll to top

    GDPR Consent

    Your privacy is important to us. Here you can set which consent you are allowing us with regards to the collection of general information, the placing of cookies of the collection of personal information. You can click 'Forget my settings' at the bottom of this form to revoke all given consents.

    Privacy policy | Close
    Settings

    GDPR Consent Settings

    Your privacy is important to us. Here you can set which consent you are allowing us with regards to the collection of general information, the placing of cookies of the collection of personal information. You can click 'Forget my settings' at the bottom of this form to revoke all given consents.

    Website statistics collect anonymized information about how the site is used. This information is used to optimize the website and to ensure an optimal user experience.

    View details

    Functional cookies are used to ensure the website works properly and are neccessary to make the site function. These cookies do not collect any personal data.  

    View details
    Forget my settings Deleted!