Amerika en Europa doen machteloze pogingen om president Erdogan in het noorden van Syrië tot matiging te dwingen. Machteloos, omdat door president Trumps verraad van de Koerden het hele westen zichzelf als serieuze speler heeft uitgerangeerd, schrijft Rob de Wijk in zijn column voor Trouw. Maar de presidenten Assad en Poetin zullen deze incompetentie met grote vreugde gadeslaan. Voor Poetin opent dit een ongekende mogelijkheid om als vredestichter de geschiedenis in te gaan. Hij steunt Assad, wordt nu door de Koerden om hulp gevraagd en onderhoudt goede relaties met Turkije. Dit droomscenario zal Poetin willen uitbuiten.
Als ik hem was, zou ik stilzwijgend toestaan dat Turkije een veiligheidszone inricht, maar eisen de Koerdische burgers te ontzien. Ik zou een grote humanitaire operatie opzetten om vluchtelingen te herhuisvesten; trachten de bewaking over IS-strijders over te nemen; de Koerdische milities dwingen op te gaan in het Syrische regeringsleger; en Assad dwingen harde confrontaties met het Turkse leger uit de weg te gaan.
Een vredesconferentie organiseren
Vervolgens zou ik een vredesconferentie organiseren. Die moet zich richten op herstel van de territoriale eenheid van Syrië, waarbinnen de Koerden beperkte autonomie krijgen. Die regeling moet ook voorzien in de Turkse terugtrekking uit de veiligheidszone. In ruil moeten de voor Erdogan zo bedreigende Koerdische YPG-milities worden ontbonden. Tot slot zou ik Europa en Amerika buiten dit vredesproces houden en hopen op de Nobelprijs voor de Vrede. Dat laatste tegen beter weten in, overigens.
Erdogan weet dat hij een ongewis avontuur is begonnen dat ooit moet eindigen. Zijn veiligheidszone is bijvoorbeeld onvergelijkbaar met de succesvolle operatie Provide Comfort. Die was het gevolg van de aanval door Saddam Hussein op de Koerden in het begin van de jaren negentig. De Amerikanen richtten toen met hulp van 20.000 militairen en tweehonderd vliegtuigen in Noord-Irak een veilig gebied in waarnaar de Koerden konden terugkeren.
Dan kan de Navo worden gesloopt
Maar Erdogan moet een gebied veroveren waarvan hij weet dat de Koerdische inwoners en de Syrische president Assad dat niet zullen accepteren. Voor die bezetting zijn tienduizenden soldaten nodig die te maken krijgen met guerrilla’s en terreuraanslagen, die deels ook in Turkije zelf zullen worden uitgevoerd. Dit dwingt Erdogan uiteindelijk mee te gaan met een politieke oplossing.
Als Poetin dit lukt, kan vervolgens de Navo worden gesloopt. Turkije lonkt al naar Rusland en heeft tot ongenoegen van het bondgenootschap Russische S-400 luchtdoelraketten gekocht. Het feit dat voor het eerst Europese Navo-landen sancties tegen een andere Navo-lidstaat hebben afgekondigd is uitermate schadelijk.
Maar de nekslag voor het bondgenootschap lijkt Trump zelf te zijn die zijn bondgenoten in de steek laat. Saudi-Arabië kwam daarachter toen Trump afzag van een harde reactie op de aanval, afgelopen september, op olie-installaties in dat land.
De Koerden kwamen daarachter toen ze vorige week verraden werden. En afgelopen weekeinde kwamen Navo-leiders en experts daarachter tijdens een veiligheidsconferentie in Riga. Er klonken grote twijfels over het Amerikaanse leiderschap van de Navo en de bereidheid de Baltische Staten te hulp te schieten als ze worden aangevallen.
Inderdaad: als Amerika niet bereid is Europa militair te verdedigen, is de Navo dood. En zo krijgt Rusland wat het wil, zonder daar ook maar iets voor te hoeven doen.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
