Elke autocraat wil een leven lang macht. Dus regelden Poetin en de Chinese leider Xi een extra termijn. Trump wilde dat ook, maar zijn staatsgreep mislukte. Deze leiders vinden zichzelf zo voortreffelijk, dat zij tot de voor hen onontkoombare conclusie komen dat hun land nooit meer zonder hen kan.
Deze autocraten hebben bovendien allemaal dezelfde aanpak om hun land vooruit te helpen: meer staatscontrole. Dat zien we in Rusland en dat zagen we deze week tijdens het twintigste partijcongres in Peking.
Het gevaar van jezelf tot almachtige autocraat benoemen is dat je het zicht op de realiteit kwijtraakt. Zo’n leider degradeert zijn directe omgeving tot slippendragers, omdat zij weten dat kritiek hun duur komt te staan. In Rusland is het inmiddels gebruik geworden om critici uit het raam te kieperen.
Uiteindelijk isoleert een leider zich zo dat hij stomme besluiten neemt die op wensdenken en foute informatie zijn gebaseerd. Ik denk niet dat Poetin met grote tevredenheid terugkijkt op de dag dat hij het besluit nam om Oekraïne binnen te vallen. Precies daarom is in het Kremlin het aanwijzen van zondebokken in volle gang. Want de Voortreffelijke Grote Leider kan natuurlijk nooit verantwoordelijk worden gehouden voor de stomme besluiten die hij zelf nam. In China zien we nu iets dergelijks.
Onbetwiste supermacht
Tijdens het negentiende congres van de Communistische Partij, in 2017, hield Xi een historische speech waarin hij de marsroute uitzette naar een glorieuze toekomst. In 2049 moet China de onbetwiste supermacht van de wereld zijn, nadat het eerst de leidende technologiemacht is geworden.
Het probleem van Xi is dat hij, net als Poetin, op elk binnenlands probleem met meer repressie reageert. Neem de hightechsector. Die is voor China de kip met de gouden eieren. Maar de macht daarvan nam zo toe dat de sector steeds meer onder politieke controle werd gebracht. Beursgangen werden gefrustreerd, grote bedrijven mochten kleintjes niet meer opkopen, maar moeten ze juist helpen groot te worden.
Met zakenleiders zoals miljardair Jack Ma, oud-topman van onder meer het Chinese concern Alibaba, is een hartig woordje gesproken. Ma kwam, hoe kan het ook anders, herboren uit die gesprekken. Maar door de aanvallen op de technologiesector en het rampzalige zero-covidbeleid is de economische groei in China dramatisch teruggevallen. Ook de Amerikaanse sancties en de chaos in de vastgoedsector zijn daar debet aan.
Wie verzwakt, wordt onberekenbaar
Wie denkt dat Xi tijdens het partijcongres nieuwe wegen zou gaan inslaan, heeft het mis. Hij handhaaft zijn covidbeleid. Hij vindt dat China de slag om de sleuteltechnologieën moet winnen. Maar hij legde niet uit hoe dat moet nu de Amerikaanse president Biden alle economische sectoren in China de toegang tot geavanceerde halfgeleiders gaat ontzeggen.
Nu al zien we dat de prognoses over wanneer China de grootste economie van de wereld kan worden, verschuift van het eind van dit decennium naar halverwege het volgende. Dit betekent wel dat Xi kan blijven betogen dat de ‘wielen van de geschiedenis’ in de richting van de ‘verjonging van het grote China’ blijven rollen.
Of dat echt zo is, moet echter nog blijken, want te lang zittende autocraten kunnen het zicht op de werkelijkheid zo kwijtraken dat ze stomme dingen gaan doen. En als ze verzwakken, worden ze onberekenbaar. Zie ook Poetin.
Experts
Related Content
