Een broze koningin Elizabeth maakte met haar 95 jaar op mij de meeste indruk in de reeks van wereldleiders die met holle retoriek duidelijk maakten dat de tijd van actie voor het klimaat nu echt is aangebroken. De afgelopen decennia zijn wij verschoven van een discussie over de mogelijkheid van klimaatverandering als de broeikasgassen toenemen, naar angst voor catastrofes als we zo door blijven gaan.
President Biden constateerde dat dit het decennium van de waarheid is en dat we nog steeds de temperatuurstijging tot anderhalve graad kunnen beperken als we samen optreden. Mooie woorden, maar samenwerking is precies het probleem.
De Britse koningin gaf daar een goede verklaring voor. In haar 70-jarige carrière als staatshoofd heeft zij gezien wat de grootsheid van leiders bepaalt. De meeste leiders houden zich bezig met besturen en politiek in het hier en nu, maar echt grote leiders hebben een visie en leiden hun land naar de toekomst. Dat heet staatsmanschap.
Als een kleuter geïnterviewd
Hoe waar de observatie van de Britse vorstin is, bleek tijdens een interview op Radio 1 met Aoifa Fleming, de jongerenvertegenwoordiger van de VN die in Glasgow met premier Rutte dineerde. Zij werd als een kleuter geïnterviewd (Wat schafte de pot? Was het lekker? Vond je het spannend?), terwijl haar generatie het hardst wordt geraakt en zij een duidelijk idee over klimaatdoelstellingen heeft. Fleming vertelde van onze premier geschrokken te zijn, want die meende dat Nederland niet ambitieuzer kan zijn omdat mensen anders extreemrechts gaan stemmen. Zij zat overduidelijk aan tafel met een leider die gevangen zit in de arena van de inquisitiepolitiek. Misschien wil Rutte wel anders, maar de crisis waarin de Nederlandse politiek verkeert, het gebrek aan inhoudelijk debat en de langstdurende formatie uit de geschiedenis maken duidelijk dat Nederland een land is waarin feitelijk geen plaats meer is voor staatsmanschap.
Leiders met visie kunnen we vergeten
Dat betekent dat we leiders die met een aansprekende visie richting geven en hoop bieden voorlopig kunnen vergeten. Helaas is dat een wereldwijd fenomeen. Overal zie ik dat identiteitspolitiek en soevereiniteit boven visie en algemeen belang gaan.
In vrijwel alle Westerse democratieën strijden klimaatontkennende nationalistische populisten die de klok willen terugzetten, tegen gematigde krachten die er nog iets van trachten te maken. Bovendien zijn democratieën per definitie gefocust op de volgende verkiezingen, dus de korte termijn.
De Russische president Poetin heeft zijn land omgebouwd tot een kleptocratie waar de macht in handen is van een kleine elite die nu zijn zakken wil vullen. In Brazilië regeert president Bolsonaro, een onversneden populist die de Amazone aan zijn eigen belang opoffert.
De Chinese president Xi dan? In ieder geval heeft hij een visie over de toekomst van zijn land. Tijdens het 19de partijcongres in 2017 zette hij uiteen waar zijn land tijdens de honderdste verjaardag van de Volksrepubliek in 2049 moet staan. Bovendien heeft hij een gedetailleerd plan over de route naar nul emissies. Maar voor China zijn geopolitiek en klimaat aan elkaar verbonden. Xi wil alleen met de Amerikanen over het klimaat samenwerken als zij hun kritiek op de mensenrechten staken en hun handelsoorlog beëindigen.
Koningin Elizabeth zal er moedeloos van worden.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Bron: Trouw.nl
Experts
Related Content
