Toen Barack Obama in 2009 net was aangetreden als president kreeg hij als aanmoediging de Nobelprijs voor de Vrede, omdat hij in niets leek op zijn voorganger George W. Bush. Bush trok in de strijd tegen Al Qaida, dat achter de aanslagen van 11 september 2001 zat, steeds meer zijn eigen plan. Hij startte een zinloze oorlog in Irak en had de bondgenoten van zich vervreemd door het opzeggen van wapenbeheersingsverdragen.
Door Obama zou Amerika weer de leiding nemen en alles zou weer worden zoals het was. Dat bleek een misrekening. In 2011 verlegde hij tot chagrijn van de bondgenoten zijn aandacht van Europa naar Azië. Alom werd gevreesd dat de Navo daarvan de dupe zou worden.
In datzelfde jaar riep defensieminister Gates in Brussel de Europeanen op meer aan hun eigen defensie te doen. Hij zag de Europeanen als klaplopers die het vuile werk door anderen lieten opknappen. Als daarin geen verandering kwam, dan zou het Congres uiteindelijk zijn conclusies trekken. Gates’ boodschap was dezelfde als die van Trump. De reacties van de bondgenoten waren ook dezelfde: we doen echt genoeg.
De grote vraag is of de Europeanen iets van deze geschiedenis hebben geleerd. Joe Biden is net als Obama een reactie op een president die er in de ogen van Europeanen een zooitje van heeft gemaakt. Ook Biden wil dat Europa zijn verantwoordelijkheid neemt. De noodzaak daartoe is groter dan ooit. Hij erft een verzwakt Amerika dat moet opboksen tegen een steeds dominanter wordend China.
Biden wachten ongekende reperatiewerkzaamheden
Helaas moet hij ongekende reparatiewerkzaamheden verrichten. Het is vrij simpel om overeenkomsten en verdragen die door Trump met een executive order ongedaan werden gemaakt, met een nieuw presidentieel decreet te herstellen. Dat geldt ook voor het klimaatverdrag van Parijs en het akkoord met Iran, waarmee dat land zich verplichtte af te zien van de bouw van een atoombom.
Het is ook simpel om de Wereldhandelsorganisatie te reanimeren door het benoemen van nieuwe rechters in de beroepsinstantie. Het is even simpel om de hersendode Navo nieuw leven in te blazen. Biden hoeft alleen maar te zeggen dat hij als opperbevelhebber met Amerikaanse troepen Europa zal helpen verdedigen.
Het zijn stappen waarmee de Europeanen blij zullen zijn. Voor hen zijn multilaterale samenwerking en effectieve instituties immers de basis voor een stabiele, veilige en welvarende wereld.
Maar deze reparaties tomen China niet in. In het invloedrijke tijdschrift Foreign Affairs schreef Biden hard tegen China te willen optreden en niet te willen toestaan dat dit land Amerika leegrooft. Bovendien wil hij, net als Trump, geen handelsakkoorden die nadelig voor Amerikaanse arbeiders zijn.
De focus op China moet Europa aan het denken zetten. Als Biden inderdaad de genoemde reparatiewerkzaamheden gaat verrichten, moeten de Europeanen daar wat tegenover zetten.
Hoe? Door meer te integreren en zich in razend tempo te ontwikkelen tot een innovatief, concurrerend continent dat voor zijn eigen veiligheid kan zorgen. Alleen zo kunnen de Europeanen op basis van gelijkwaardigheid met Amerika optrekken om de invloed van China en Rusland te beteugelen.
En alleen zo zullen de Europeanen niet worden geraakt als Biden onverhoopt door een reïncarnatie van Trump wordt opgevolgd.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
