Na vier weken lockdown in Frankrijk waar je alleen de deur uit mag nadat je een formulier hebt ingevuld, alleen de meest noodzakelijke winkels open zijn, en elk contact met levende wezens verboden is, ga je naar Nederland als buitenstaander kijken. Dat beeld is niet louter positief, schrijft Rob de Wijk in zijn wekelijkse column voor Trouw. De borstklopperij over de intelligente lockdown begint te irriteren omdat het net lijkt alsof het buitenland alleen maar domme dingen doet. Vorige week fulmineerde ik op deze plek al over de toon van Nederland aan het adres van Italië waaraan harde eisen worden gesteld voordat de Europese portemonnee kan worden opengetrokken. Dat beeld is deze week niet bijgesteld.
Terecht werd in deze krant door Stevo Akkerman en Joris Melman getwijfeld over het voortbestaan van de Unie. Als de vitaliteit van de Unie wordt afgemeten aan de mate waarin andere landen tegemoetkomen aan Nederlandse eisen, dan is het met de Unie inderdaad slecht gesteld. Het woord solidariteit ligt Nederland in de mond bestorven, maar als puntje bij paaltje komt betekent dit solidariteit met Nederlandse standpunten.
Oude mantra’s
Het wil maar niet tot ons doordringen dat Nederland al langer als buitenbeentje wordt gezien. De aversie die Nederland in de zuidelijke landen opbouwde tijdens de financiële crisis, ruim tien jaar geleden, bepaalt in belangrijke mate hoe er nu tegen ons land wordt aangekeken. Het ontgaat de rest van Europa niet dat de visie van economen en bankiers als Nout Wellink van tafel wordt geveegd. Hun pleidooi voor eurobonds vindt geen gehoor, terwijl ministers niet moe worden te betogen dat in deze crisis vooral naar deskundigen moet worden geluisterd. Maar voor economische deskundigen geldt dat niet. Dan wordt teruggevallen op oude mantra’s. Dat geldt ook overigens ook voor Duitsland.
Dit telt op bij het gebrek aan solidariteit dat de zuidelijke lidstaten in de vluchtelingencrisis voelen en de pokhouten opstelling ten aanzien van de start van de toetredingsonderhandelingen met Noord-Macedonië en Albanië. Die onderhandelingen komen er nu toch omdat Nederland alleen kwam te staan.
Gunfactor
Dit soort sentimenten is gevaarlijk omdat daardoor de gunfactor, die in de internationale politiek cruciaal is, wordt aangetast. Die gunfactor kan Nederland wel eens heel hard nodig hebben als we straks in een recessie terechtkomen die ons gedurende lange tijd verarmt. Dan zou het betalen van een iets hogere rente, waar eurobonds inderdaad toe leiden, wel eens een kleine investering kunnen zijn voor het in standhouden van een Unie die dan van levensbelang is.
Opmerkelijk genoeg komt die Europese solidariteit momenteel wel op gang. Europese landen verlenen onderling meer hulp dan China heeft geleverd. De Unie speelt een centrale rol in de financiële reddingsoperaties. En zelfs de Navo zet transportcapaciteit in om hulpgoederen naar landen als Spanje te vervoeren.
Het probleem van Nederland is dat de euroscepsis van de extremen van het politieke spectrum door het politieke midden is omarmd in een poging de opkomst van die extremen te verhinderen. Voor een land waarvoor multilateralisme en internationale rechtsorde van levensbelang zijn, pakt dat dramatisch uit en vertroebelt dit het zicht op wat er nodig is om uit deze crisis te komen.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
