Oekraïens NAVO-lidmaatschap, verstopt nieuws over Georgië, de verdediging van de noordflank, harde taal over China en de Bescherming Burgerbevolking: HCSS-defensiespecialist Peter Wijninga bespreekt de resultaten van de NAVO-top in Vilnius bij podcast Boekestijn en De Wijk op BNR Nieuwsradio.
Waar de verwachtingen hooggespannen waren, daar bleef een definitieve stap richting de NAVO voor Oekraïne uit op de NAVO-top in Vilnius. En dat was tegen beter weten in, aldus hoogleraar Rob de Wijk. ‘Hoe lang praten we hier nou al over?’
Hij benadrukt dat het ‘membership action plan’, dat ingevuld moest worden alvorens er een lidmaatschapsaanvraag gedaan kon worden, geschrapt werd en dat er al langer gewerkt werd aan de oprichting van een NAVO-Oekraïne Raad. ‘Daardoor zou Oekraïne op voet van gelijkwaardigheid mee kunnen praten over bepaalde onderwerpen. Ook was de G7 bezig met een plan om zo lang mogelijk zo veel mogelijk wapens en steun aan Oekraïne te verlenen. Ik denk dat dat veel irritatie heeft opgeleverd.’
Defensiespecialist Peter Wijninga van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies is het daarmee eens. Hij stelt dat één van de redenen dat Zelenski zo op dat NAVO-lidmaatschap is blijven drukken, de onderhandelingspositie is. ‘Hij is natuurlijk bang dat áls het ooit op onderhandelingen aankomt, het NAVO-lidmaatschap als voorwaarde op tafel komt’, aldus Wijninga. ‘Dat Rusland pas ophoudt zodra Oekraïne geen lid wordt van de NAVO. En dat gevaar kun je niet verwaarlozen.’
‘100 procent zeker’
De Wijk denkt dat het ‘100 procent zeker’ is dat Rusland het NAVO-lidmaatschap als breekijzer zal gebruiken in mogelijke onderhandelingen. Daarbij moeten wel eerst de voorwaarden worden gedefinieerd waaraan een land moet voldoen om lid te worden van de NAVO. ‘Is dat een staakt-het-vuren? Zo ja, moet je het er ook direct doorheen rammen want dan maak je gebruik van de Russische zwakte op dat moment’, duidt hij. ‘Ze kunnen niet meer doorvechten en willen eigenlijk ook ophouden. Maar dat proces van lidmaatschap duurt heel lang, dus dat red je niet.’
Maar het zit er net zomin in als dat een NAVO-lidmaatschap bij onderhandelingen blijft bestaan, denkt hij. ‘Dat is in ieder geval wel achter de schermen te horen’, aldus De Wijk.
Verenigde Staten
Daarin is de rol van de Verenigde Staten ook wat vaag. De Amerikanen hebben namelijk het automatisme en de voorwaarde van een staakt-het-vuren uit de toelatingseisen verwijderd voor Oekraïne. Waar BNR-podcastmaker Arend-Jan Boekestijn betoogt dat de Verenigde Staten daarmee niet bereid is om Oekraïne toe te laten, daar durft Wijninga dat te betwisten. ‘Het staat er niet in omdat ze hun handen vrij willen houden zodat ze kunnen manoeuvreren’, zegt hij. ‘Dus als hij zich nu vastlegt, wordt hij aan zijn woord gehouden.’ Wijninga stelt tevens dat het nog onmogelijk te voorspellen is hoe de oorlog uiteindelijk zal eindigen. ‘Daarom houdt Biden de opzet vaag.’
Probleem van Kissinger
En daarmee ontstaat er een ‘Probleem van Kissinger’-situatie, vult Boekestijn aan. Want als er een staakt-het-vuren komt, en Oekraïne geen lid wordt van de NAVO, resulteert dat in een land vol ressentiment. ‘Daarnaast hebben we geen enkele controle over de territoriale eisen van Oekraïne, wat tot een loose cannon leidt’, legt hij uit. ‘En dat argument is van tafel gevallen, en dat is echt een probleem.’
Wijninga ziet dat niet zo. Hij denkt juist dat Oekraïne geen loose cannon wordt, omdat ze nog altijd afhankelijk zijn van westerse steun. ‘Als je die steun stop zet, schiet het kanon met losse flodders’, vervolgt hij. ‘En dat willen we ook niet. Maar ze doen dan geen kwaad.’
Irritatie
Evident is echter volgens Wijninga dat de hele situatie tot flink wat irritatie leidt. Zowel bij Biden en de Verenigde Staten als bij Zelenski en Oekraïne. ‘Het is gewoon lastig om je vast te pinnen op een precies tijdspad, en dat snap ik best’, aldus Wijninga. Maar ik ben het wel met Rob eens – het glas is driekwart vol en als enige land ter wereld sinds 1998 mogen ze het membership action plan overslaan. Dat is al een behoorlijke versnelling.’
Daarnaast mag Oekraïne een stoel aan de tafel van de NAVO-Oekraïne Raad bekleden, waarbij ze op voet van gelijkheid met partnerlanden kunnen spreken. ‘Én de G7 heeft zich vierkant achter Oekraïne geschaard, dus wat dat betreft is er voldoende steun’, concludeert Wijninga. ‘Maar inderdaad, we weten niet hoe het exact gaat aflopen, of hoe het eindspel gaat zijn.’
Bron: BNR Nieuwsradio, 14 juli 2023 / BNR Nieuwsradio, 16 juli 2023
Related Content
