Wereldwijd woedt een gevecht om kritieke grondstoffen zoals aardmetalen. Die grondstoffen zijn niet alleen van belang voor de energietransitie, maar ook voor defensie. Daarom is het volgens directeur Ron Nulkes van de Nederlandse Industrie voor Defensie en Veiligheid zaak dat de Nederlandse afhankelijkheid van landen als China wordt verminderd: ‘We zijn nu kwetsbaar.’
Kwetsbaar
Nulkes denkt dat de staat van de Nederlandse defensie op dit moment redelijk goed is. Adjunc-directeur Michel Rademaker van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies sluit zich daar bij aan. ‘Nederland heeft bijvoorbeeld een goede hightech-industrie. Maar Rademaker plaatst daarbij ook een kanttekening: ‘Er zijn hier niet veel fabrikanten die originele apparatuur maken, daarvoor moeten we naar Amerika. Dat maakt ons kwetsbaar want als zij die apparatuur zelf nodig hebben dan kunnen ze dat ooit misschien tegen ons gebruiken.’
Luister de hele podcast | De cruciale rol van kritieke grondstoffen voor defensie
Die kritieke grondstoffen vormen nogal een brede categorie. Volgens Rademaker gaat het om ongeveer dertig metalen – waaronder lithium, kobalt, goud en zeldzame aarden – die zowel nodig zijn voor zowel de klimaattransitie als voor defensie. ‘In een F-35 gevechtsvliegtuig zit al 400 kilo aan kritisch materiaal afkomstig uit China’, licht Rademaker toe.
‘Vriendjes blijven’
De afhankelijkheid van materialen uit landen als China, Japan, Congo en Noord-Europa maakt Nederland kwetsbaar. Nulkes voorziet daarom een ‘gigantisch probleem dat de komende tien jaar nog niet is opgelost.’ Het zelf maken van schonere technologieën blijkt moeilijk en er is een reactietijd nodig voordat er kan worden opgeschaald, ziet de directeur van de Nederlandse Industrie voor Defensie en Veiligheid. ‘Totdat we daartoe in staat zijn moeten we vriendjes blijven met China, als zij op dezelfde manier tekeer gaan als Rusland dan is dat heel erg.’
‘We moeten vriendjes blijven met China.’
Ron Nulkes, directeur van de Nederlandse Industrie voor Defensie en Veiligheid
Maar er zijn ook andere manieren om in de behoefte aan de kritieke grondstoffen te voorzien, denkt Rademaker. Zo kan bijvoorbeeld worden ingezet op hergebruik van materialen: ‘Bij aluminium wordt dat al voor 90 procent gedaan en bij staal voor drie kwart. Dat zou je over de hele breedte kunnen inzetten’, stelt de adjunct-directeur van het HCSS. ‘Gebruik daarnaast materiaal dat al is afgedankt.’
‘Not in my backyard’
Daarnaast denkt Nulkes dat Europa in staat zou moeten zijn om een deel van waardeketen terug te halen naar eigen grondgebied. ‘Maar dan moeten we af van het dogma ‘not in my backyard’. Dat betekent dat er bijvoorbeeld ook moet worden ingezet op mijnbouw en raffinage’, bepleit Nulkes. Ook Rademaker ziet dat het beschikken over strategische grondstoffen een voorwaarde is voor het strategisch autonoom zijn.
Rademaker ziet een aantal oplossingen om strategisch onafhankelijker te worden: ‘Op de korte termijn kan worden gedacht aan het opstellen van handelsverdragen en het sluiten van bilaterale deals. Zo krijg je sneller toegang tot grondstoffen.’ Een andere oplossing is het opzetten van raffinagecapaciteiten op andere plekken in de wereld, denkt Rademakers. ‘Zo verminder je de afhankelijkheid van de raffinagecapaciteit van bijvoorbeeld China én haal je een stukje productiecapaciteit naar je toe’, vindt Rademaker.
Overheid
Zowel Rademaker als Nulkes zijn het er over eens dat het zaak is om minder afhankelijk te worden van andere landen op het gebied van kritieke grondstoffen. ‘Op Europees niveau is het van belang om hier over na te denken. Anders moet je op enig moment misschien kiezen of de grondstoffen worden ingezet door defensie of in ziekenhuizen’, vreest Rademaker. ‘Voor die afweging heb je ook echt de overheid nodig.’
