Column: Zonder gas, olie en kolen belanden we in een diepe recessie

Klimaatactivisten van Extinction Rebellion blokkeerden deze week de A12 bij Den Haag. Ze eisten de onmiddellijke stopzetting van alle subsidies op gas, olie en kolen. Zouden zij in een parallel universum leven, vroeg ik mij af. Eentje waarover John Lennon in Imagine zong. Een wereld zonder oorlog in Oekraïne. Een wereld zonder Poetin, die op 11 juli de gaskraan helemaal wil dichtdraaien. Een wereld waarin we in een handomdraai fossiele brandstoffen door groene varianten kunnen vervangen. Een wereld waarin het kabinet niet de illusie overeind moet houden dat de Groningse gaskraan dicht blijft. En een wereld zonder dreiging van een energiecrisis die tot een enorme recessie kan leiden en mogelijk de vergroening vertraagt.

Natuurlijk had de huidige situatie voorkomen kunnen worden wanneer we eerder hadden vergroend. Maar dat gaat voorbij aan het feit dat een energietransitie nu eenmaal veel tijd kost. We hadden de situatie ook kunnen voorkomen door ons minder afhankelijk van het Russische gas te maken. Ik heb voortdurend mijn twijfels gehad over Nord Stream 2. Trump, niet mijn meest favoriete Amerikaanse president, had gelijk toen hij bondskanselier Merkel voorhield dat het vreemd is dat Amerika Duitsland moet helpen zich tegen Rusland te verdedigen, terwijl Duitsland met zijn gasaankopen de oorlogskas van Poetin spekt. Maar Frau Merkel was er heilig van overtuigd dat nauwe handelsbetrekkingen voor stabiele en vreedzame betrekkingen zorgen. Zelfs na de annexatie van de Krim werd deze illusie nog overeind gehouden.

Illusies lagen ook ten grondslag aan het sanctiebeleid van de EU waar alle lidstaten zich achter hebben geschaard. De sancties willen de financiering van de Russische oorlogsinspanning onmogelijk maken en moeten de economische en politieke kosten voor Poetin en zijn kliek te hoog maken. Dat moet ertoe leiden dat Rusland zijn biezen pakt.

Economische oorlogvoering

De sancties doen pijn, maar dwingen Rusland niet tot een koerswijziging. Denk aan Noord-Korea. Sancties hebben dit geïsoleerde, verarmde communistische openluchtmuseum nooit van gedachten doen veranderen.

Poetin heeft het gemakkelijker dan zijn Noord-Koreaanse evenknie. Omdat slechts 40 landen de sancties steunen zijn er voldoende mogelijkheden ze te omzeilen. India is bijvoorbeeld niet vies van goedkope olie uit Rusland.

Bovendien is uit talloze onderzoeken gebleken dat de pijn voor de ontvanger van sancties hoger moet zijn dan voor de zender. Is dat niet het geval dan zijn sancties gedoemd te mislukken. De pijn wordt hier nu al voelbaar door exploderende energieprijzen. Maar daar komt straks energieschaarste en een recessie bij. Poetin draait de kraan langzaam dicht waardoor wij onze voorraden niet op peil kunnen brengen en in de winter tekorten ontstaan. Dat heet economische oorlogvoering.

Wat zou u doen als u Poetin was?

Deze situatie is ontstaan door de naïeve veronderstelling dat Poetin zich wel aan ons schema zal houden: twee derde minder gas voor het eind van het jaar. Die een derde hebben we nog nodig om goed de winter door te komen. Wat zou u doen als u Poetin was?

Ik kan me geen situatie herinneren waarin rijke landen hun lot in handen van hun vijand hebben gelegd en daarmee hun welvaart en veiligheid op het spel zetten.

Kennelijk leven degenen die het voor het zeggen hebben net als Extinction Rebellion ook in een parallel universum.

Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.

Bron: BNR