Zelfoverschatting lijkt de grootste vijand van de Britten

In de jaren veertig van de vorige eeuw kopte een Britse krant: ‘Thick fog in the Channel: continent cut off’. 

De kop gaf prachtig weer hoe de Britten zichzelf zagen. Veel lijkt er niet te zijn veranderd. Mijn Britse vrienden drukken mij op het hart dat een zachte Brexit echt in het voordeel van ‘het continent’ is. Als ik vraag waarom, krijg ik een meewarige blik.

Die houding bleek ook uit de scheidingsbrief die premier May aan de Europese Unie stuurde. Zonder goede deal loopt volgens haar bijvoorbeeld de veiligheidssamenwerking met de Europese de inlichtingendiensten gevaar. Voor wie is dat vooral een probleem? 

MI5 of MI6 helpen echt niet alle aanslagen op het continent te voorkomen. Zelfs de aanslagen in eigen land niet, zo bleek onlangs maar weer eens toen pal voor het Britse parlement bij een terreuraanslag vijf dodelijke slachtoffers inclusief de dader vielen.

Zelfoverschatting lijkt inmiddels de grootste vijand van de Britten. De verklaring is een glorieus verleden. Maar er is weinig over van het rijk waar de zon nooit onderging. Tussen 1845 en 1870 bevond Groot-Brittannië zich op het hoogtepunt van zijn financiële en militaire macht. Ongeveer een kwart van het aardoppervlak viel onder de Britse kroon. Maar toen al bleek het Britse Rijk kwetsbaar.

Toen in 1902 de Boerenoorlog ternauwernood gewonnen werd, bleek dat de Britten niet almachtig waren. Bovendien waren ze blijven steken in de beginfase van de Industriële Revolutie en konden niet opboksen tegen het opkomende Amerika. Geleidelijk verbrokkelde het koloniale rijk. 

In de jaren twintig raakten de Britten ook het grootste deel van Ierland kwijt. Door de Brexit staat de kwestie Noord-Ierland weer hoog op de agenda, lijkt Schotland de unie te willen verlaten en vrezen Britse conservatieve nationalisten dat Gibraltar door Spanje wordt ingelijfd.

Geopolitieke dwerg

Little England is nog steeds een belangrijk, welvarend land waarmee we moeten samenwerken. Dat is nu zo en dat blijft zo na de Brexit. Maar in een wereld waarin China, de Verenigde Staten en de EU de belangrijkste spelers zijn, is het Verenigd Koninkrijk een geopolitieke dwerg. Dat heeft EU-president Tusk goed door. Op onderkoelde wijze wees hij de Britten op de spelregels voor de scheiding: eerst de boedelscheiding, dan een nieuw verdrag.

De Britten willen die twee aan elkaar knopen, maar zij bepalen niet. Juist die boedelscheiding maakt de schade van de scheiding duidelijk. Bovendien vormt die schade een waarschuwing aan het adres van Frankrijk en Italië om niet met een exit te flirten. 

Britse advocaten mogen dan tot de conclusie komen dat de Britten geen cent hoeven te betalen, geen enkele lidstaat heeft trek om een deel van de resterende Britse verplichtingen ter grootte van 60 miljard euro voor zijn rekening te nemen. Natuurlijk kan May vertrekken zonder een cent te betalen, maar dan is er geen verdrag en kunnen de Britten het zelf uitzoeken.

Daarmee gaat de trend van het machtsverval die nu al ruim 100 jaar duurt, een nieuwe fase in. Mogelijk dat de Britten zich dan realiseren dat ze van het continent zijn afgesneden en niet andersom.

De column van Rob de Wijk verschijnt wekelijks in Trouw.

Photo credit: ViaggioRoutard via Foter.com / CC BY