Nu de spanningen tussen Rusland en Amerika het kookpunt naderen, wordt het tijd voor bezinning. Mij viel vorige week in Moskou op hoe Rusland en het Westen klem zitten in hun eigen redeneringen.
Over Syrië stellen de Russen dat Amerika door het scheppen van chaos de terroristen steunt en het door Rusland geleide vredesproces ontregelen. Dit frustreert hun zegenrijke humanitaire werk in Oost-Ghouta en de inspanningen om samen met de vredelievende krachten in Syrië en Iran het land te stabiliseren. Een Amerikaanse vergeldingsaanval tegen Assad versterkt deze conclusie alleen maar.
Het Westen vindt dat de Syrische president Assad de bron van alle kwaad is, omdat hij gifgas tegen de eigen bevolking inzet, hij zijn land in een grote puinhoop heeft veranderd waardoor miljoenen Syriërs op de vlucht zijn geslagen, en dat Moskou met de steun aan deze barbaar diens misdaden rechtvaardigt.
Geen discussie mogelijk
Elk gesprek over deze tegenover elkaar staande standpunten is totaal onmogelijk. Ook over de diepere oorzaak is geen discussie mogelijk. Tijdens de veiligheidsconferentie van Moskou stelden Russische ministers en generaals dat de agressiviteit van het Westen niet meer dan laatste stuiptrekkingen zijn om koste wat het kost de westerse positie, zo nodig met militaire macht te beschermen. Sommige deelnemers voegden daaraan toe dat Rusland natuurlijk altijd kiest voor een diplomatieke oplossing.
Amerikanen en European hekelen vervolgens het Russische nepnieuws, de beïnvloeding van verkiezingen, het nucleaire wapengekletter, Poetin’s enorme militaire moderniseringsprogramma en zijn agressieve gedrag in Oekraïne. En natuurlijk de annexatie van de Krim.
Opmerkelijk is dat tijdens de eerste Koude Oorlog de discussie tussen Oost en West, bijvoorbeeld in het kader van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), intensiever was dan nu. Een hoge functionaris van de OVSE wist mij te melden dat de gesprekken over een oplossing voor de strijd in Oekraïne in het slop zitten en dat dit ook geldt voor elk veiligheidsdebat tussen Rusland, Amerika en de Europese landen.
Explosieve mix
Zo langzamerhand is wel duidelijk geworden dat de sfeer zo verziekt is geraakt en het wantrouwen zo groot is, dat door een kleinigheid de vlam echt in de pan kan slaan. Het meest gevaarlijke aan de huidige situatie is dat supermacht Amerika wordt geleid door een impulsieve amateur, Rusland door een onverzettelijke tacticus die slechts denkt in termen van militaire kracht en zich aan Syrië lijkt te overeten, en Europese leiders geen idee lijken te hebben van rauwe machtspolitiek. Dit is letterlijk een explosieve mix.
De oplossing van deze nieuwe Koude Oorlog, want daarin zijn we nu echt verzeild geraakt, begint met de erkenning door het Westen, precies zoals de Russen zeggen, dat de wereld inderdaad is veranderd en dat het Westen niet meer alleen bepaalt. Voor de Russen begint de oplossing met de erkenning dat er zoiets als internationaal recht bestaat. Dat je daarom niet zonder consequenties gebieden kunt annexeren en oorlogsmisdadigers kunt steunen. En beide moeten erkennen dat er een gezamenlijk belang is om de situatie in Syrië op een ordentelijke wijze op te lossen. Me dunkt dat er inmiddels wel voldoende mensen in dat land zijn omgekomen.
Lees wekelijks de column van Rob de Wijk in Trouw!
Experts
Related Content
