Het ging aan Nederland voorbij, maar er lijkt zich een defensierevolutie in Duitsland te voltrekken.
Welt am Sonntag, een van de grootste Duitse zondagskranten, vroeg zich op de voorpagina af of Duitsland geen atoombom nodig heeft. Het debat werd aangejaagd door de prominente politicoloog Christian Hacke, die ervan overtuigd was dat Trump de Amerikaanse atoomparaplu onklaar had gemaakt, waardoor Duitsland onveilig werd.
Ter herinnering: na de oorlog werd Duitsland ingekapseld in Europese instituties, om grip op dat land te krijgen. De voorloper van de huidige Europese Unie, de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal van 1952, was bedoeld om de staalproductie onder supranationaal gezag te brengen, zodat Duitsland nooit meer een oorlogsindustrie kon opbouwen. Pogingen om via Europese defensiesamenwerking de Duitse krijgsmacht onder controle te krijgen mislukten, maar de toetreding van Duitsland tot de Navo had wel het beoogde effect.
Pacifistische cultuur
Duitsland zag in dat elke poging een militaire grootmacht te worden bedreigend voor Europa zou zijn. Dit resulteerde in een welhaast pacifistische cultuur, grote aarzelingen om aan militaire operaties deel te nemen en een defensiebudget dat daarmee in overeenstemming was. Duitsland spendeert 1,2 procent van zijn bruto binnenlands product aan defensie, veel minder dan de 2 procent die tijdens de Navo-top van Wales in 2014 werd afgesproken, en heel veel minder dan de 4 procent die Trump afgelopen juli tijdens de Navo-top van Brussel ineens eiste.
In Duitsland heerst de overtuiging dat het land per definitie minder dan Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk moet besteden aan defensie, om niet de indruk te wekken dat het behalve de machtigste economie ook de grootste militaire macht van Europa wil zijn. Wat dat betreft wordt knarsetandend naar Trump gekeken, die maar niet wil begrijpen waarom Duitsland zo weinig aan defensie besteedt. Maar als Duitsland de afgelopen jaren vol enthousiasme de defensiebestedingen had opgeschroefd, het voortouw in operaties in Syrië, Libië of Irak had genomen en zich had ontwikkeld tot de drijvende kracht achter de defensie tegen Poetins Rusland, dan waren in Europa alle alarmbellen gaan rinkelen.
Onbetrouwbare bondgenoot
Door Trumps gebeuk op Merkel om de Duitse defensie-uitgaven te verhogen, zijn inmenging in haar strijd met minister van binnenlandse zaken Seehofer over immigratie en de twijfel die hij zaait over de waarde van de Navo, vrezen experts als Hacke dat Amerika een onbetrouwbare bondgenoot is geworden.
De stap naar een Duitse bom is dan snel gezet. Deze discussie speelde al eens in de jaren zestig van de vorige eeuw, toen bondskanselier Konrad Adenauer aan de betrouwbaarheid van de Amerikaanse veiligheidsgarantie twijfelde en aan Frankrijk vroeg of Duitsland zich bij de force de frappe mocht aansluiten.
Afgezien van barrières zoals de Duitse handtekening onder het non-proliferatieakkoord die het land verbiedt kernwapens te ontwikkelen, is het debat toch van grote betekenis. Het laat zien hoe diep het wantrouwen in het huidige Amerika zit en hoe de betekenis van de Navo ondanks de toegenomen dreiging van Rusland is geërodeerd.
Wat mij betreft is er voor de Europeanen maar één conclusie mogelijk: volop inzetten op een Europese defensie. Op een Duitse atoombom zit niemand te wachten.
De column van Rob de Wijk verschijnt wekelijks in Trouw.
