Na ‘Vijftig tinten grijs’ volgt nu ‘Vijftig tinten rood’. Even opwindend, ook al gaat het niet over seks. Met de vermeende inzet van chemische wapens zouden de Syriërs volgens de Amerikanen over de rode lijn zijn gegaan. De Britse premier Cameron liet zich in soortgelijke bewoordingen uit. Maar hoe rood is rood?
Het probleem is dat niemand weet wie chemische wapens heeft ingezet, als het al is gebeurd. Assad heeft de Verenigde Naties zelf verzocht het eerste incident van Kaan al-Assal te onderzoeken, maar het feit dat de VN niet de vrije hand in het hele land kreeg, geeft te denken. Het lijkt mij overigens sterk dat president Poetin niet tegen Assad heeft gezegd dat hij zich een beetje in moet houden: niet te veel doden per dag; geen militaire acties buiten het eigen land, dus geen Turkse vliegtuigen meer beschieten en geen raketten afschieten op Syrische rebellen in Libanon; en al helemaal geen chemische wapens inzetten. Want dan verliest Poetin zijn argumenten tegen een westerse interventie. Bovendien doen geruchten de ronde dat de opstandelingen over chemische wapens zouden beschikken en ze daadwerkelijk hebben gebruikt. Kortom, veel onzekerheden.
Het Westen heeft zich met uitspraken over rode lijnen al vaker in onmogelijke posities gemanoeuvreerd. In 1999 greep de Navo in Kosovo in omdat de Servische president Milosevic de genocidegrens zou zijn overgestoken. Later bleek er geen genocide te zijn gepleegd. In 2003 was de verdenking van massavernietigingswapens een reden om Irak binnen te vallen. Later bleek dat die wapens er niet waren. In 2011 greep de Navo in Libië in omdat de situatie rond Bengazi onhoudbaar werd. Later bleek dat het aantal doden dat tijdens de strijd rond die stad was gevallen geen interventie rechtvaardigde.
Rode lijnen zijn typisch politieke kortetermijnoplossingen voor binnenlandse publieke consumptie. Ze tonen aan dat politici ‘geschokt’ zijn en niet ‘tolereren’ dat de strijd escaleert en verwordt tot een ‘humanitaire ramp’. Dat klinkt daadkrachtig en doet het goed bij de eigen bevolking. Voor de tegenstanders hebben rode lijnen geen enkele afschrikwekkende werking. Conflicten hebben hun eigen dynamiek en strijdende partijen laten zich niet weerhouden door buitenlandse opvattingen over hoe ver ze mogen gaan. De partijen wil slechts één ding en dat is winnen. Als partijen zich iets aan anderen gelegen laten liggen, dan is het aan bondgenoten. Noord-Korea luistert naar China. Assad luistert naar Rusland en de extremisten van al-Noessra naar al-Zawahiri, de leider van Al-Kaida. En niemand luistert naar het Westen.
Met rode lijnen schieten politici zichzelf in de voet. Omwille van de eigen geloofwaardigheid moet uiteindelijk actie volgen, maar dan gaat het vaak fout. Syrië wordt een hachelijk avontuur. Het land heeft een uitgebreid luchtafweersysteem dat eerst gebombardeerd moet worden. Een grondoffensief moet plaatsvinden in geürbaniseerd gebied; niet de meest favoriete gevechtsomgeving voor westerse legers. En omdat Syrië zo groot is, er zo veel mensen wonen en het leger omvangrijk is, zijn er heel veel westerse militairen nodig. En die zijn er niet. Als rood vaalrood is, zullen Amerikanen en Europeanen ongetwijfeld onder een interventie uit willen komen.
Trouw
Experts
Related Content
