This content is password protected. To view it please enter your password below:

Password:

Morgen is het precies drie jaar sinds Poetin zijn troepen Oekraïne liet binnenvallen. Oekraïners vechten verbeten door, terwijl Rusland bloed en middelen blijft verspillen aan een oorlog die niet loopt zoals gepland.

Inmiddels weten we dat Trump Poetin meer en meer omarmt. Wat betekent dit voor een eventuele afloop van de oorlog en voor onze positie? Dat ga je horen in deze aflevering van De Strateeg van:

Bron: BNR Nieuwsradio, De Strateeg, 23 februari 2025

Over deze podcast

De Strateeg is een podcast van BNR in samenwerking met het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Abonneer je via bnr.nl/destrateeg om geen enkele aflevering te missen.

Host: Paul van Liempt

Redactie: Michaël Roele

De oorlog in Oekraïne heeft zijn tragische derde verjaardag bereikt. Voor BNR dé gelegenheid om de geopolitieke kopstukken van de zender weer bij elkaar te roepen in een alliantie, onder leiding van Liesbeth Staats. In vier afleveringen praten we je bij over deze oorlog. Met deze laatste aflevering aandacht voor de nieuwe Amerikaanse koers onder president Trump.

De geopolitieke kopstukken van BNR:

• Bernard Hammelburg, buitenlandcommentator en presentator van BNR De Wereld
• Rob de Wijk, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Universiteit Leiden, oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies en maker van Boekestijn & De Wijk
• Geert Jan Hahn, Europaverslaggever en maker van de podcasts Make Europe Great Again en de BNR Perestrojkast

‘Dictator’ Zelensky

President Trump keert zich steeds verder af van Oekraïne en Zelensky. Hij noemt zijn Oekraïense collega nu zelfs een dictator. Die uitspraak vond plaats na de opname van deze Alliantie en dus zijn Bernard, Geert Jan en Rob nog eens de studio in gedoken. Dat en de eerdere opname onder leiding met Liesbeth Staats hoor je in deze aflevering. Wat betekent het Amerikaanse beleid voor Oekraïne en voor ons?

Bron: BNR Nieuwsradio, 24 februari 2025

De oorlog in Oekraïne heeft zijn tragische derde verjaardag bereikt. Voor BNR dé gelegenheid om de geopolitieke kopstukken van de zender weer bij elkaar te roepen in een alliantie, onder leiding van Liesbeth Staats. In vier afleveringen praten we je bij over deze oorlog. Met in de derde aflevering aandacht voor de positie van Europa.

De geopolitieke kopstukken van BNR:

• Bernard Hammelburg, buitenlandcommentator en presentator van BNR De Wereld
• Rob de Wijk, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Universiteit Leiden, oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies en maker van Boekestijn & De Wijk
• Geert Jan Hahn, Europaverslaggever en maker van de podcasts Make Europe Great Again en de BNR Perestrojkast

Europa staat er alleen voor

In deze aflevering bespreken we de positie van Europa. Het waarborgen van de veiligheid in Oekraïne wordt als het aan Amerika ligt primair een taak van Europa. Maar kan Europa dat wel zonder de steun van Amerika? En wat kunnen we doen om samen sterker te staan?

Bron: BNR Nieuwsradio, 21 februari 2025

Vredesmissie Oekraïne? ‘Ik wil niet nóg eens iets als Srebrenica meemaken’

Als de Verenigde Staten hun radicaal-rechtse gedachtegoed naar Europa blijven exporteren, kun je de Europese Unie maar beter optuigen als een militaire alliantie. Dat zegt Rob de Wijk, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies, in de speciale BNR-podcast De Alliantie. ‘Zo langzamerhand ben ik tot de conclusie gekomen: laat maar zitten, die NAVO. En dat heeft vooral te maken met de rol van Amerika.’ 

Het wordt eigenlijk steeds duidelijker dat de NAVO de Amerikanen nauwelijks een moer interesseert. Daarom wordt het tijd om daar als EU lering uit te trekken, zegt De Wijk. ‘Dat betekent dat je in feite moet zeggen dat je de NAVO nog wel laat bestaan, maar dan vooral om gezamenlijke technische standaarden af te spreken, zodat je een beetje kunt samenwerken. Je kunt de EU gewoon optuigen als een militaire alliantie, zelfs volgens verdrag met een ‘Artikel 5-verklaring’, in dit geval Artikel 42.7.’

Zo’n militaire alliantie kan een grote rol gaan spelen in een mogelijke afschrikkingsmacht in Oekraïne. Die coalitie zal grofweg bestaan uit een kern-EU — een soort Weimar-plusconstructie, zoals De Wijk het omschrijft — wellicht aangevuld met een aantal niet-Europese landen die mee willen doen, zoals Australië en Canada. Maar volgens buitenlandcommentator Bernard Hammelburg dreigt dan wel een enorm probleem met de commandostructuur. ‘In Afghanistan bestond ISAF destijds uit 42 landen. Dan wéét je dat het niet werkt.’

Bij een lichte vredesoperatie kan het volgens De Wijk nog wel werken, maar niet als je een grootschalige georkestreerde gevechtsoperatie moet uitvoeren. Dat de VN dat zou moeten doen is lulkoek: de VN kan alleen maar lichte operaties uitvoeren, waarbij wapens vooral worden gebruikt voor zelfverdediging, en misschien hier en daar om vrede af te dwingen. Maar voor een heel grootschalige gevechtsoperatie in een heel groot gebied heb je structuren als die van de NAVO voor nodig – én de Amerikanen.’

Als je kiest voor een dergelijke EU-pluscoalitie is ook Zuid-Korea een interessante optie, zegt Europaverslaggever Geert Jan Hahn. ‘De geschorste president Yoon Suk-yeol, die onlangs probeerde het parlement buitenspel te zetten, was opmerkelijk genoeg een enorm pleitbezorger voor steun aan Oekraïne. En dat kan een interessante optie zijn voor dit verband. ‘Yoon dacht zelfs na over het leveren van dodelijke wapens aan Oekraïne. Zuid-Korea is echt een militaire macht in de wereld.’

Belangrijke rol bij graantransporten

En ook Turkije moet je volgens Hammelburg niet zomaar terzijde schuiven. Het op één na grootste NAVO-lid heeft zich de afgelopen jaren al een paar keer met de oorlog bemoeid, en lang niet alleen negatief. ‘Ze hebben een belangrijke rol gespeeld in de graantransporten.’ Bovendien, zo vult Hahn aan, is Turkije na Rusland en Oekraïne het belangrijkste land aan de Zwarte Zee. ‘En daar speelt het zich toch af. Het belangrijke toezicht op de Bosporus is zelfs in 1936 vastgelegd in het Verdrag van Montreux.’

Voor een aanspreekpunt met de Verenigde Staten kom je in zo’n constructie in eerste instantie uit bij de NAVO-opperbevelhebber, de SACEUR. Dat is per definitie een Amerikaan. En als Trump daar vriendelijk voor bedankt, kan het ook de (plaatsvervangende) D-Saceur worden, zegt De Wijk — dat is standaard een Brit. ‘Dus dan maak je wel gebruik van de NAVO-structuur, onder Britse leiding. Die structuren zijn overigens al zo’n dertig jaar geleden vastgelegd. Maar de Europese Unie moet daar wel een belangrijke rol in spelen.’

Hahn wijst op een questionnaire, in handen van verschillende gerenommeerde media, die de Amerikanen aan Europese hoofdsteden zou hebben gestuurd. Daarin zou een aantal vragen worden gesteld over de bereidheid om bij te dragen aan defensie en steun aan Oekraïne, en de verwachtingen rond de Amerikaanse inzet. Volgens De Wijk is de vermeende eerste vraag, wat een afdoende afschrikking tegen Russische agressie is, in ieder geval een relevante. ‘Want dit is geen vredesoperatie, dit is een afschrikkingsmacht.’

Vragen in de questionnaire

En dat betekent dat Europa troepen moet gaan leveren, zegt De Wijk. En ook daarover zou een vraag worden gesteld in de questionnaire. ‘Als ik het zelf bereken – voor wat het waard is – kom ik voor een waarnemingsmissie uit op 50.000 man. Daar kun je helemaal niet mee optreden. Als je een afschrikkingsmacht wilt hebben, dan heb je misschien wel 200.000 man nodig, over een afstand van twaalfhonderd kilometer. Dat betekent dat de Oekraïners zelf de rest van de grens moeten doen, inclusief de grens met Belarus.’

Het komt er volgens Hahn op neer dat Europa zo snel mogelijk moet komen met iets wat – binnen de eigen mogelijkheden – aansluit bij de Amerikaanse en Oekraïense wensen én een voldoende afschrikwekkende werking heeft richting Rusland. ‘Dat ís nogal een pakket, maar op de een of andere manier moet dat in een mal worden gegoten.’ Dat biedt volgens De Wijk mogelijkheden, kijkend naar de questionnaire. ‘De Amerikanen zetten de deur open naar samenwerking en de levering van capaciteit om dat mogelijk te maken.’

Probleem blijft volgens Hammelburg dat de Amerikanen over het algemeen ook weinig ophebben met Europa: ze vinden het complex, snappen het niet en hebben vooral geen idee met wie ze binnen Europa moeten praten. En dat is precies de reden waarom de questionnaire nu is opgesteld. ‘Ze gooien het in een format, met vragen die concreet beantwoord moeten worden. En als ze die antwoorden hebben, weten ze in ieder geval wat Europa van ze wil, én wat het van ze nodig heeft.’

Uiteindelijk moet dan blijken hoe Europa zijn rol kan spelen in het geheel van onderhandelingen en afschrikkingsmachten. Op zichzelf ‘niet zo’n slechte oplossing’, vindt Hammelburg. Toch houdt Rob de Wijk vooralsnog liever zijn kaarten op de borst. ‘Ik zou er nu geen antwoord op geven, de questionnaire in het geheim beantwoorden en er binnen Europa overleg over voeren. Laat Trump eerst maar een keer duidelijk maken wat voor een missie er moet komen.’

Srebrenica nooit meer meemaken

Eerst moet maar blijken hoe een staakt-het-vuren eruitziet, zegt De Wijk. Dat hangt vooral af van de uitkomst van de gesprekken tussen Rusland en de VS – en hun respectievelijke presidenten Poetin en Trump. ‘Als je als Europa niet mee mag praten, moet je ook geen antwoord geven op de questionnaire. Als je niet precies weet wat voor missie er komt, moet je geen aanbod doen. Ik heb lang geleden aan tafel gezeten toen de discussies plaatsvonden over Srebrenica, en dat wil ik niet nog eens meemaken.’

De Wijk ziet angstaanjagende parallellen met de Bosnische moslimenclave, waar Nederlandse troepen in 1995 ook de garantie hadden gekregen dat de Fransen luchtsteun zouden bieden als dat nodig was. Die is er nooit gekomen. ‘Ook nu zeggen de Britse en Nederlandse regeringen, bij monde van Keir Starmer en Dick Schoof, dat ze toch wel overwegen om mee te doen. Maar dat hebben we de afgelopen decennia zó vaak fout zien gaan. Wij zeggen eerst ja, en vervolgens gaan we kijken of het wel kan. En dat kan écht niet.’

Bron: BNR Nieuwsradio, De Alliantie, 22 februari 2025

Militär Aktuell recently took part in the Paris Action Summit on Artificial Intelligence (February 10-11), a high-profile event organized by the French Ministry of Foreign Affairs. On the fringes of the summit, the renowned École Supérieure de Guerre provided an opportunity to talk to Sofia Romansky, strategic analyst at The Hague Centre for Strategic Studies and project coordinator of the Global Commission on Responsible AI in the Military Domain.

(See below for a German version of this interview)

Sofia Romansky conducted a comprehensive investigation into the military use of information during the first seven months of the Russian invasion of Ukraine in 2022. She also wrote a study on the protection of European AI innovations to prevent their use in China’s military development.

Ms Romansky, at the Action Summit there was often talk of AI tools that can replace human actors in certain applications. How exactly is that to be understood?

Currently, most of the AI models we work with or talk about are geared towards a specific task or a clearly defined area of application.

So tasks such as target tracking, identification or decision support?

Exactly. AI tools are providing increasingly precise and relevant recommendations – that is their purpose.

But now it is being said that supervision, i.e. management, could also be taken over by AI tools?

Yes, because these systems can perform several tasks simultaneously and benefit from specialized, singularly operating AI systems. We then speak of so-called agents.

So you coordinate what happens on several levels?

Yes, they make decisions about how the subordinate systems are managed. The result is a kind of pyramid-shaped structure.

But without humans at the helm? Isn’t their knowledge based on machine learning and what human operators tell them?

It’s a combination. You can involve people who check the results of the agents, or you can let them act autonomously – under the supervision of higher AI instances. Both are possible. This development is now coming to the fore.

And your role is to regulate this or at least give governments guidance on what they need to look out for?

We set standards and principles to define the framework for responsible AI – not in the form of hard regulations, but as guidelines. The question is: What is responsible AI? It must reliably fulfill certain tasks. Only when the associated standards are met can states and users use it safely.

And whoever does not adhere to these parameters is operating in a gray area?

Exactly. For example, there is a view that certain AI systems are inherently illegal due to their unpredictability. However, a certain degree of predictability is required in the military sector in particular. If a system is too unpredictable, its use could violate international humanitarian law. This is one of the central questions we are dealing with.

Source: Militär Aktuell, 18 february 2025

KI Expertin Sofia Romansky im Interview

Militär Aktuell nahm kürzlich am Pariser Aktionsgipfel zur Künstlichen Intelligenz (10. – 11. Februar) teil, einer hochkarätigen Veranstaltung des französischen Außenministeriums. Am Rande des Gipfels bot sich an der renommierten École Supérieure de Guerre die Gelegenheit zum Gespräch mit Sofia Romansky, strategische Analystin am The Hague Centre for Strategic Studies und Projektkoordinatorin der Global Commission on Responsible AI in the Military Domain (GC REAIM).

Sofia Romansky führte 2022 eine umfassende Untersuchung zur militärischen Nutzung von Informationen während der ersten sieben Monate der russischen Invasion in der Ukraine durch. Zudem verfasste sie eine Studie zum Schutz europäischer KI-Innovationen, um deren Nutzung in Chinas militärischer Entwicklung zu verhindern.

Frau Romansky, auf dem Aktionsgipfel war oft von KI-Tools die Rede, die in bestimmten Anwendungen menschliche Akteure ersetzen können. Wie genau ist das zu verstehen?

Derzeit sind die meisten KI-Modelle, mit denen wir arbeiten oder über die wir sprechen, auf eine spezifische Aufgabe oder einen klar definierten Anwendungsbereich ausgerichtet.

Also Aufgaben wie Zielverfolgung, Identifikation oder Entscheidungsunterstützung?

Genau. Dabei geben die KI-Tools zunehmend präzisere und relevantere Empfehlungen – das ist ihr Zweck.

Aber nun heißt es, dass auch die Supervision, also die Führung, von KI-Tools übernommen werden könnte?

Ja, weil diese Systeme mehrere Aufgaben gleichzeitig ausführen können und dabei von spezialisierten, singulär arbeitenden KI-Systemen profitieren. Wir sprechen dann von sogenannten Agenten.

Sie koordinieren also, was auf mehreren Ebenen abläuft?

Ja, sie treffen Entscheidungen darüber, wie die untergeordneten Systeme verwaltet werden. Es entsteht eine Art pyramidenförmige Struktur.

Aber ohne Menschen in der Führung? Basiert ihr Wissen denn nicht auf maschinellem Lernen und dem, was ihnen menschliche Betreiber vorgeben?

Es ist eine Kombination. Man kann Menschen einbinden, die die Ergebnisse der Agenten überprüfen, oder man lässt sie autonom agieren – unter der Aufsicht höherer KI-Instanzen. Beides ist möglich. Diese Entwicklung rückt jetzt stärker ins Licht.

Und Ihre Rolle ist es, das zu regulieren oder zumindest Regierungen Orientierung zu geben, worauf sie achten müssen?

Wir setzen Normen und Prinzipien, um den Rahmen für verantwortungsvolle KI zu definieren – nicht in Form harter Vorschriften, sondern als Leitlinien. Die Frage ist: Was ist verantwortungsvolle KI? Sie muss verlässlich bestimmte Aufgaben erfüllen. Erst wenn damit verbundene Standards erfüllt sind, können Staaten und Anwender sie sicher einsetzen.

Und wer sich nicht an diese Parameter hält, bewegt sich in einer Grauzone?

Genau. Es gibt zum Beispiel die Auffassung, dass bestimmte KI-Systeme aufgrund ihrer Unvorhersehbarkeit von Natur aus rechtswidrig sind. Gerade im militärischen Bereich braucht es aber ein gewisses Maß an Vorhersehbarkeit. Wenn ein System zu unberechenbar ist, könnte seine Nutzung gegen humanitäres Völkerrecht verstoßen. Das ist eine der zentralen Fragen, mit denen wir uns beschäftigen.

Source: Militär Aktuell, 18 February 2025

De oorlog in Oekraïne heeft zijn tragische derde verjaardag bereikt. Voor BNR dé gelegenheid om de geopolitieke kopstukken van de zender weer bij elkaar te roepen in een alliantie, onder leiding van Liesbeth Staats. In vier afleveringen praten we je bij over deze oorlog. Met in de tweede aflevering aandacht voor Rusland. Wat wil Poetin?

De geopolitieke kopstukken van BNR:

• Bernard Hammelburg, buitenlandcommentator en presentator van BNR De Wereld
• Rob de Wijk, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Universiteit Leiden, oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies en maker van Boekestijn & De Wijk
• Geert Jan Hahn, Europaverslaggever en maker van de podcasts Make Europe Great Again en de BNR Perestrojkast

Wat wil Poetin?

Inmiddels hebben Amerika en Rusland met elkaar gesproken in Saoedi-Arabië. Trump is er alles aan gelegen om de oorlog te beëindigen. Maar wil Poetin dat nu ook al? En hoe gaat het met Rusland? Die vragen worden in deze aflevering beantwoord.

Bron: BNR Nieuwsradio, 20 februari 2025

‘Russen gaan sloop van hun economie in tweede helft van dit jaar echt voelen’

De sloop van de Russische economie zal in de tweede helft van dit jaar écht merkbaar worden, zegt Rob de Wijk van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) in de speciale BNR-podcast De Alliantie. De enorme reserves van het land dreigen op te raken en er moet enorm veel geleend worden om de oorlogseconomie op toeren te houden. ‘Dat wordt buiten de boeken gehouden, maar tegelijkertijd sloop je wel de civiele economie, al heeft dat even tijd nodig.’

Hoewel de Russische economie op papier goed draait, is juist het feit dat het grotendeels een oorlogseconomie betreft een veeg teken, zegt De Wijk. Bedrijven kunnen eigenlijk niet meer aan geld komen en dat zal in de tweede helft van het jaar heel hard doordringen. ‘Dat heeft allemaal even tijd nodig, maar dan raak je wel door je reserves heen. De civiele economie zal gaan stagneren, maar dat gebeurt allemaal niet vandaag op morgen, dat duurt even.’

Die reserves waren altijd enorm, vult buitenlandcommentator Bernard Hammelburg aan: onder het communistische systeem van de Sovjet-Unie waren leningen en schulden niet toegestaan, waardoor een gigantisch overschot op de balans ontstond. ‘Maar dat geld staat nu grotendeels bevroren bij buitenlandse banken. Ze kunnen daar dus niet aankomen, en vroeg of laat loop je daarmee vast.’

Oorlogseconomie

De sancties tegen Rusland waren primair bedoeld om een einde te maken aan de oorlog met Oekraïne, maar dat is vooralsnog grotendeels mislukt: de Russen weten ze veelal te omzeilen en de oorlogseconomie draait op papier nog goed, zegt De Wijk. ‘De sancties creëren een groot probleem met betrekking tot de oorlogseconomie, maar als je niet in de oorlogsindustrie werkt, begin je daar straks de problemen van te voelen.’

Wie niet actief is in de oorlogsindustrie zal te kampen krijgen met de forse inflatie, die inmiddels is opgelopen tot boven de 10 procent, zegt De Wijk. Toch is het grootste probleem het rentepercentage van meer dan 20 procent. ‘Daardoor kunnen de civiele bedrijven niet meer naar behoren investeren, dus dat is wel een probleem, op het ogenblik.’

Het is aan een huzarenstukje van centralebankdirecteur Elvira Nabioellina te danken dat de Russische economie überhaupt nog overeind is gebleven, zegt Europaverslaggever Geert Jan Hahn. Zo’n 20 procent van de Russen zal financieel sowieso wel beter uit deze oorlog komen, simpelweg doordat ze betrokken zijn bij het militair-industrieel complex. ‘Als buitenlandse bedrijven afhaken, springen andere bedrijven in dat gat – er zijn immers toch spullen nodig. De afgelopen drie jaar zijn veel fabrieken omgeturnd tot onderdeel van de defensie-industrie.’

Tweestatenoplossing

Het liefst ziet de Russische president Vladimir Poetin het grondgebied ten tijde van de Sovjet-Unie, die ruim dertig jaar geleden in vijftien landen werd opgesplitst, in ere hersteld. Maar als hij inderdaad de realist is die Bernard Hammelburg in hem vermoedt, zal hij zich richten op een ‘tweestatenoplossing’, waarbij een stuk van Oekraïne wordt ‘afgehakt’. ‘De voorwaarde die hij heeft geformuleerd is dat de delen die hij annexeert, de oblasten Donetsk, Loegansk, Cherson en Zaporizja en de Krim, door de rest van de wereld worden erkend.’

Rob de Wijk acht het niet waarschijnlijk dat Poetin die vier oblasten helemaal onder controle krijgt. Waarschijnlijker is volgens hem een staakt-het-vuren zonder vredesakkoord. ‘Ik denk dat dat eigenlijk is wat het is, en volgens mij heb ik vlak na het uitbreken van de oorlog al gezegd dat dit de uitkomst zou zijn. Een minister van Buitenlandse Zaken of Defensie, of de president van de VS, mag dat niet zeggen, omdat dat de uitkomst van de onderhandelingen moet zijn. Maar wij kunnen daar rustig over filosoferen.’

Dan heeft hij bereikt wat hij wil, en je zou kunnen zeggen dat wat Trump nu voorstelt daar heel dicht bij in de buurt komt. In feite was dat al de inzet van de onderhandelingen vlak na de start van de oorlog, bijna drie jaar geleden in Belarus. Hoe groot het reservoir ook is waaruit het Russische leger kan putten, ook Poetin houdt de huidige strijd niet eindeloos vol, zegt De Wijk. Daarom is ook hij erbij gebaat dat de gevechten uiteindelijk stoppen. ‘Er zit wel een houdbaarheidsdatum aan dit soort strategieën, al heeft hij wel even de tijd.’

Mentaliteitsverschil

Daarbij is een mentaliteitsverschil tussen Rusland en het Westen volgens Hammelburg cruciaal. ‘Wij zijn altijd ongeduldig, dat is een beetje de natuur van de westerling. Wij wonen in democratieën en die denken cyclisch: een regering moet in principe in vier jaar van alles bereiken, in Rusland is dat helemaal niet aan de orde. De gemiddelde Rus wil ook van die oorlog af, maar tijd is daar een heel andere factor: als het nog één of twee jaar duurt is dat ook al behoorlijk snel. En wij willen het liefst dat het volgende week klaar is.’

Bron: BNR Nieuwsradio, De Alliantie, 20 februari 2025

De oorlog in Oekraïne heeft zijn tragische derde verjaardag bereikt. Voor BNR dé gelegenheid om de geopolitieke kopstukken van de zender weer bij elkaar te roepen in een alliantie, onder leiding van Liesbeth Staats. In vier afleveringen praten we je bij over deze oorlog. Met in de eerste aflevering aandacht voor het Oekraïense perspectief.

De geopolitieke kopstukken van BNR:

• Bernard Hammelburg, buitenlandcommentator en presentator van BNR De Wereld
• Rob de Wijk, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Universiteit Leiden, oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies en maker van Boekestijn & De Wijk
• Geert Jan Hahn, Europaverslaggever en maker van de podcasts Make Europe Great Again en de BNR Perestrojkast

Wat wil Oekraïne?

In deze aflevering leggen we de focus op Oekraïne. Hoe staat dat land ervoor aan het front? Wat kan het met de Westerse wapens? Of is Oekraïne in de steek gelaten door de beslissing van Trump om in Saoedi-Arabië te gaan praten met Rusland? Je hoort het in deze aflevering.

Bron: BNR Nieuwsradio, 19 februari 2025

‘Áls er een deal komt, gaat Zelensky die waarschijnlijk frustreren’

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky is grotendeels buitenspel gezet bij de onderhandelingen om tot een staakt-het-vuren in zijn land te komen. Zijn pogingen steun te verwerven uit de Verenigde Staten bleken tevergeefs, zegt Rob de Wijk van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies in de speciale BNR-podcast De Alliantie. ‘Je zou veronderstellen dat je eerst de route uitzet met je bondgenoten inclusief Oekraïne en dán gaat onderhandelen. Maar zo gebeurt het niet.’

Het komt er kortweg op neer dat de Amerikanen de Europeanen cancelen, zegt buitenlandcommentator Bernard Hammelburg. ‘En eigenlijk geldt dat ook voor Zelensky.’ En dan is het volgens De Wijk logisch dat Trump anderhalf uur met Poetin belt en dat Zelensky ‘genoegen moet nemen’ met J.D. Vance. ‘Al is het natuurlijk wel veelzeggend: je zou veronderstellen dat je eerst de route uitzet met je bondgenoten, inclusief Oekraïne, en dán gaat onderhandelen. Maar zo gebeurt het dus niet.’

Eigenlijk is de Oekraïense mindset al sinds het begin van de oorlog gericht op de onderhandelingsfase, zegt Europaverslaggever Geert Jan Hahn. Al in het prille begin vonden er onderhandelingen over een staakt-het-vuren plaats in Istanbul, stipt De Wijk aan. ‘Die contouren werden toen al duidelijk en die liggen nu weer op tafel. Onder de bevolking wordt openlijk gesproken en gespeculeerd over de uiteindelijk te behouden delen van het land. Zo leven ze nou eenmaal. Want Rusland is altijd de geografische buurman geweest, en zal dat ook blijven.’

Europa ligt intussen in een soort vechtscheiding met de VS, met als uiteindelijk resultaat waarschijnlijk zelfs een scheiding van tafel en bed. Al hoor je in de wandelgangen ook wel dat de Amerikanen het vooral interessant vinden om flink tegen de Europese mierenhoop aan te trappen, zegt Hahn. ‘Ze dagen ons uit en kijken hoe we reageren. Alleen merkte je in Brussel dat veel diplomaten toch wel overvallen zijn door de intensiteit van het geschop tegen die mierenhoop.’

Doodmisselijk

We lijken in Europa overdonderd door de uitgebreide berichtgeving over alles wat de Amerikanen de afgelopen tijd hebben gezegd. Terwijl het volgens Rob de Wijk eigenlijk zó voorspelbaar was. ‘Ik word zo langzamerhand doodmisselijk van met name het gedrag van Europa. Ik druk me misschien wat stevig uit, maar ik voel er inmiddels ook wel het een en ander bij: mensen als ik hebben jaar in jaar uit gewaarschuwd dat dit zou kunnen gebeuren.’

De toon is wellicht nog wat harder dan was voorzien, het resultaat is exact wat er al voorspeld was, constateert De Wijk. ‘Dus waarom hebben we sinds de annexatie van de Krim in 2014 geen flikker gedaan? Dát is de kern van de zaak.’ Het enige wat de afgelopen tien jaar is bereikt is een soort postmodern Europa, waarin zelfverwerkelijking bovenaan staat, maar veiligheid en welvaart als water uit de kraan zouden komen, zegt hij. ‘En nu zitten we tien jaar na dato te jeremiëren. Ik vind het buitengewoon ernstig wat hier gebeurt.’

Zelensky heeft eigenlijk niets meer van Trump te verwachten in zijn huidige positie, zegt Bernard Hammelburg. ‘Toen vorige week bleek dat de Amerikanen vonden dat Zelensky in feite helemaal niets te zeggen heeft over de oplossing van het conflict, was het uitgerekend Poetin die zei dat je dat niet kunt maken. Toen is Trump ook bijgedraaid. Maar in hun harten denken de Amerikanen: we lossen dit op op een manier die ons geopolitiek het best uitkomt. En dat is het, uiteindelijk is Zelensky een voetnoot.’

Kritische grondstoffen als troef

Een belangrijke Oekraïense troef zijn de kritische grondstoffen die het land bezit, zegt De Wijk. ‘Als je kijkt wat er in de grond zit en wat de VS nodig heeft om onafhankelijk te worden van China, is Zelensky de enige in Europa die nog kaarten achter de hand heeft. Een derde van die grondstoffen ligt weliswaar in bezet gebied, twee derde bevindt zich daarbuiten. Anders zou je er ook niet over kunnen onderhandelen met de Amerikanen.’

Als tweede pressiemiddel heeft Zelensky een strategisch partnerschap met Europa uit 2021 over die grondstoffen achter de hand. Het biedt hem een vluchtroute uit een Amerikaanse wurggreep. Het lijkt erop dat Zelensky het hele onderhandelingsspel en de omgang met de VS beter beheerst dan Europa. ‘Maar mág het ook een keer, na drie jaar oorlog, ook al komt hij uit het theater? Europa spreekt de taal van de macht niet, wij zitten alleen maar te jeremiëren.’

De gesprekken die inmiddels zijn gestart in Saoedi-Arabië zullen niet in één ronde zijn afgerond, waarschuwde de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio. Daar heeft hij ongetwijfeld gelijk in, zegt Hammelburg, maar heel lang zal het ook niet duren. ‘Ik denk dat dit binnen twee maanden kan zijn afgerond.’ Volgens Hahn wordt breed gespeculeerd dat een en ander voor Pasen is afgekaart. Hammelburg sluit dat ook niet uit. ‘En op het moment dat de top komt, hoeven Poetin en Trump alleen nog de handtekeningen te zetten.’

Rotzooi trappen

Dat is volgens De Wijk ook het moment dat Zelensky ten tonele verschijnt. En dan begint alles mogelijk weer van voren af aan. ‘Die gaat het waarschijnlijk frustreren, hij kan doorgaan met rotzooi trappen. Ja, het is echt heel vervelend, en als hij niet stopt, hebben de Russen echt een probleem.’ Daar komt volgens Hahn bij dat de Russische positie momenteel allerminst florissant is. ‘Dus ook daarom is Zelensky erbij gebaat om dit nog wat langer door te laten gaan.’

Ook dit heeft Trump bij wijze van spreken al in de vorige eeuw voorspeld, dus vanaf het moment dat hij aan de macht kwam, zocht hij toenadering tot Rusland. Zo denken de Amerikanen nou eenmaal: al in Vietnam onderhandelden ze met hun vijand en niet met hun bondgenoten in Zuid-Vietnam, en in Afghanistan onderhandelden ze met de Taliban. ‘Dat is de Amerikaanse stijl, dus het mag ons helemaal niet verbazen dat Trump dat zo doet. En hiermee haalt Trump Poetin uit zijn isolement. Dat vind ik ook heel belangrijk.’

Bron: BNR Nieuwsradio, De Alliantie, 19 februari 2025

In this new HCSS guest paper, Kenneth Payne, Professor of Strategy at King’s College London, delves into why Western attempts to deter Russia’s invasion of Ukraine fell short, and offers insights into improving deterrence strategies. Payne highlights how regret and shifting preferences influenced the West’s actions, arguing that strategists often fail to anticipate how their priorities and attitudes will change over time.

Payne suggests that Western leaders sincerely sought to deter Russia but underestimated Ukraine’s importance before the invasion. This reflects a broader human tendency to imagine our future selves imperfectly, leading to actions misaligned with later reflections and regret.

The paper emphasises the need for a more dynamic approach to deterrence—one that incorporates self-awareness and creativity. While strategic theorists focus on understanding adversaries, Payne advocates for a “longitudinal” approach that examines how policymakers’ goals and risk appetites evolve.

To improve deterrence, Payne recommends practical measures, such as revisiting baseline judgments, questioning current preferences, and challenging assumptions. While biases may never be fully overcome, these strategies can foster greater imagination and adaptability in addressing future crises.

This paper, edited by HCSS director of research Tim Sweijs, provides valuable reflections for policymakers and strategists seeking to navigate the complexities of modern deterrence. Stay tuned for more in an extended upcoming HCSS report!

This guest paper is part of the HCSS programme on Strategic Stability: Deterrence and Arm Control. 

As part of our Europe in the Indo-Pacific Hub, HCSS regularly brings together renowned researchers, experts, and policymakers from Europe, Asia, and the US in workshops, as well as contributors to publications.

For this new paper series, four guest authors have looked at the lessons learned from the Russian war in Ukraine, that are applicable to Taiwan.

The series is a follow-up of a thought-provoking symposium on the military lessons learned from the ongoing war in Ukraine and their relevance to potential conflict scenarios, particularly regarding Taiwan’s delicate position, hosted by HCSS on October 17. This event brought together policymakers, academics, and defence experts to explore key insights on warfare, strategy, and international security dynamics.

Main Report | From the Steppes of Ukraine to the Shores of Formosa: Lessons Learned from Contemporary War for Taiwan

The research of this paper series was made possible through a grant from the Taipei Representative Office in the Netherlands to the Hague Centre for Strategic Studies (HCSS).

Edited by Davis Ellison, Benedetta Girardi and Tim Sweijs.

Buitenlandse inmenging, een oorlog op ons continent en een dreigende handelsoorlog. Europa staat in meerdere opzichten onder druk. Wat kan Europa daartegen doen? Dat hoor je in deze extra aflevering van De Strateeg van:

• Gerben Bakker, strategisch analist bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies en filosoof en ethicus op het gebied van nationale veiligheid.
• Theresa Kuhn, hoogleraar moderne Europese geschiedenis en politiek aan de Universiteit van Amsterdam.

Bron: De Strateeg, BNR Nieuwsradio, 16 februari 2025

Over deze podcast

De Strateeg is een podcast van BNR in samenwerking met het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Abonneer je via bnr.nl/destrateeg om geen enkele aflevering te missen.

Host: Paul van Liempt

Redactie: Michaël Roele

Alongside with the AI Action Summit, the French Ministry of Defence organised Military Talks dedicated to AI in the defence sector on February 10 at 2:00 pm at the École Militaire. 

HCSS Strategic Analyst Sofia Romansky was asked to be a speaker on the panel: Issues related to the development of AI in the military field. Moderated by Giacomo Persi Paoli, one of our GC REAIM Experts.

Looking back at the event, Sofia stated: “The AI Action Summit in Paris has drawn significant attention, both for the state representatives that were in attendance as well as several key outcome documents. Notably for conversations around the governance of artificial intelligence, the AI Action Summit produced a Statement on Inclusive and Sustainable Artificial Intelligence for People and the Planet and a Declaration on Maintaining Human Control in AI Enabled Weapon Systems. 60 states were signatories to the Statement, notably with the support of China and India and the exception of the United States and the United Kingdom. The latter Declaration received less widespread support, being co-signed by 26 primarily European states.”

“Although both documents specify priorities and commitments, they do not establish concrete and immediate governance measures, which are lacking within the current global landscape. Nonetheless, the documents do signal a continued commitment of several key players to responsible AI frameworks. Additionally, while the Summit itself focused primarily on AI in the civilian domain, the event broke status quo by directly acknowledging and addressing the uses of AI technologies in the military domain, not only through the Declaration but also through the Military Talks side event, which brought together military practitioners, industry, and civil society,” Romansky continued.

“What the AI Action Summit ultimately demonstrates is that geopolitical dynamics and the corresponding calculations of state actors remain powerful driving forces behind the direction that AI governance and regulation is taking. Still, despite clear tensions and a purported AI arms race, an emerging common language to speak about AI risks and harms, as well as opportunities, is emerging. This demonstrates that opinions have not entirely diverged, and that there continues to be space for further deliberations.”

Concluding, Sofia noted: “Drawing on my experiences in the GC REAIM – Global Commission on Responsible Artificial Intelligence in the Military Domain as well as my research (several publications on the horizon), I emphasized three main takeaways, both in the panel and in the many conversations that followed:

1️⃣ In deliberations around international and national governance, it is necessary to always be aware of the geopolitical factors which sway decision-makers. AI contributes to uncertainty in the international arena, contributing to perceived competitition and unpredictability.
2️⃣ An achievement of international deliberations has been the identification of core principles that would ideally guide governance: accordance with international law, bias and harm mitigation… etc. Yet, the next step must be operationalization if initiatives such as REAIM are to continue having impact.
3️⃣ Operationalization of the identified principles could greatly benefit from anchoring discussions in the concept of ‘responsibility’, answering questions such as: who is responsible? In what contexts? To what effect? These questions will help us soberly assess what we actually wish to achieve with both AI technologies and corresponding guidelines.

Read more: AI Action Summit – Military Talks | Ministère des Armées

Alongside with the AI Action Summit, the French Ministry of Defence organised Military Talks dedicated to AI in the defence sector on February 10 at 2:00 pm at the École Militaire. 

HCSS Strategic Analyst Sofia Romansky was asked to be a speaker on the panel: Issues related to the development of AI in the military field. Moderated by Giacomo Persi Paoli, one of our GC REAIM Experts.

The technological revolution represented by AI is bringing profound changes to the Defense sector. The innovations it is likely to bring offer unprecedented opportunities, while at the same time raising legitimate concerns, in particular for the respect of international law and humanitarian law. In this context, the challenges are diverse: fully exploiting the potential of AIIA, while ensuring that its development and use are conceived and pursued in a responsible manner.

This aim of this event is to bring together the Defense AI community (military delegations, manufacturers), diplomats, researchers and academics around a series of conferences and roundtables.

Experts were given the floor to discuss the use of AI on the battlefields and the challenges of developing AI models and applications capable of being deployed in environments that are constrained in terms of computing power and energy consumption.

Read more: AI Action Summit – Military Talks | Ministère des Armées

The lessons learned from Russia’s war in Ukraine offer valuable insights for Taiwan in preparing against a potential invasion by China. This HCSS analysis by Davis Ellison, Benedetta Girardi and Tim Sweijs emphasizes strategies and military adaptations that could be transposed to Taiwan’s context, particularly focusing on denial strategies, asymmetry, and sustained defence.

Two overarching conclusions emerge:

1. A denial strategy is crucial for Taiwan’s defence. Ukraine’s resistance shows that Taiwan must prevent China’s military from exploiting its strengths in land, air, and sea. This involves adopting an asymmetric defence approach, leveraging advantages that offset China’s numerical and technological superiority. The goal is to delay China’s victory, raise invasion costs, and sustain resistance until external support arrives. Taiwan should focus on operational paralysis, tactical degradation, and strategic effect reduction through cost-effective, disposable, and locally produced assets.

2. Quality can overcome quantity, but only to a point. While advanced systems play a role, sustained defence depends on resilience, production, and logistics. Taiwan must prepare for prolonged conflict by ensuring an industrial base that can sustain combat operations, especially given its island geography and distance from allies.

The report focuses on four main areas—C4ISR (Command, Control, Communications, Computers, Intelligence, Surveillance, and Reconnaissance), and the land, air, and maritime domains—analysing different phases of the Ukraine conflict to extract insights relevant to Taiwan’s defence.

• C4ISR: Taiwan should enhance joint command structures, invest in resilient communications, strengthen intelligence coordination, and expand drone and sensor networks.
• Land Warfare: Layered fortifications, battlefield transparency through drone deployment, and robust logistical chains are key to resisting invasion.
• Air Warfare: Integrated Air and Missile Defence (IAMD) must be reinforced with cost-effective drones and counter-drone technologies.
• Naval Warfare: Investments in naval strike capabilities, unmanned surface and underwater drones, and mine warfare will be crucial in preventing an amphibious landing.

By adopting these strategies and implementing these lessons, Taiwan can strengthen its deterrence and defence, making a potential Chinese invasion more costly and difficult, delay any swift victory, and create conditions for international support.

This report is part of a series of publications on the lessons learned from the war in Ukraine, applicable to Taiwan. The research was made possible through a grant from the Taipei Representative Office in the Netherlands to the Hague Centre for Strategic Studies (HCSS).

• Authors: Davis Ellison, Benedetta Girardi and Tim Sweijs.
• Contributors: Giulio Damiani, Julie Ebrard, Alisa Hoenig, Paul van Hooft.
• Quality Assurance: Frank Bekkers and Viktoriya Fedorchak.

Additionally, 4 papers were written by renowned guest authors, edited by Davis Ellison, Benedetta Girardi and Tim Sweijs.

• Paper 1 | Lessons Learned from the War in Ukraine Applicable to Taiwan: The Land Domain
• Paper 2 | Lessons for Taiwan from the Russo-Ukrainian War
• Paper 3 | The Maritime War in Ukraine: The Limits of Russian Sea Control?
• Paper 4 | Lessons Learned from the War in Ukraine Applicable to Taiwan: Airpower

The series is a follow-up of a thought-provoking symposium on the military lessons learned from the ongoing war in Ukraine and their relevance to potential conflict scenarios, particularly regarding Taiwan’s delicate position, hosted by HCSS on October 17. This event brought together policymakers, academics, and defence experts to explore key insights on warfare, strategy, and international security dynamics.

HCSS is pleased to announce that Fiona De Cuyper has joined our team as a Strategic Analyst!

She is also affiliated with The Arctic Institute – Center for Circumpolar Security Studies where her contributions mainly focus on Arctic geopolitics, militarization, extractivism and climate concerns, as well as the Friedrich Ebert Stiftung (Regional Office for Cooperation and Peace in Europe) where she works on the future of East-West cooperation as part of the Fresh Look at Eastern European Trends-network.

Before joining HCSS, Fiona was as a Junior Researcher at the Egmont Royal Institute for International Relations in Brussels, where she worked on finalizing the Arctic project as part of the European Affairs team. Her other experiences include projects and roles at the Oxford Transitional Justice Research Group, the Belgian Ministry of Foreign Affairs, the Permanent Representation of Belgium to the EU, the Organization for Security and Cooperation in Europe (OSCE), and the Belgian Embassy in Moscow.

Fiona graduated with a Master’s degree in Diplomatic Studies from the University of Oxford (Lincoln College), where she wrote her dissertation on sub-state influence on Arctic regional governance, receiving the dissertation prize. She holds additional degrees in International and European Law (LL.M, cum laude), European and International Governance (MSc, magna cum laude) and Social Sciences (BSc, cum laude) from the Free University of Brussels and Ghent University, as well as a certificate in International Disarmament Law from the Geneva Centre for Security Policy.

On joining HCSS, she stated:

“Understanding our increasingly complex and unpredictable world requires interdisciplinary thinking that connects historical insights with data-driven, forward-looking analysis. At HCSS, I’m eager to learn from and work alongside a team of dedicated experts to bridge the gap between data, strategy, and actionable policy in an era of uncertainty.”

We zijn trots op onze democratieën in Europa, maar dat is al lang niet meer vanzelfsprekend. De oorlog in Oekraïne is een direct gevaar voor onze vrijheid en veiligheid. Maar het gevaar komt ook van binnenuit. Wat te denken van Viktor Orbán in Hongarije en de opmars van de radicaalrechtse AfD in Duitsland.

Die partij is zo extreem dat de Duitse veiligheidsdiensten ervoor waarschuwen, en zelfs Geert Wilders en Marine Le Pen willen niet meer met de partij samenwerken. En dan heb je ook nog Elon Musk die zich actief bemoeit met onze politiek, onder meer bij diezelfde AfD.

Hoe moet Europa met al deze dreigingen omgaan? Dat hoor je in deze aflevering van De Strateeg van:

• Gerben Bakker, strategisch analist bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies en filosoof en ethicus op het gebied van nationale veiligheid.
• Theresa Kuhn, hoogleraar moderne Europese geschiedenis en politiek aan de Universiteit van Amsterdam.

Bron: De Strateeg, BNR Nieuwsradio, 9 februari 2025

Over deze podcast

De Strateeg is een podcast van BNR in samenwerking met het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Abonneer je via bnr.nl/destrateeg om geen enkele aflevering te missen.

Host: Paul van Liempt

Redactie: Michaël Roele

The lessons learned from Russia’s war in Ukraine offer valuable insights for Taiwan in preparing against a potential invasion by China. This HCSS analysis by Davis Ellison, Benedetta Girardi and Tim Sweijs emphasizes strategies and military adaptations that could be transposed to Taiwan’s context, particularly focusing on denial strategies, asymmetry, and sustained defence.

Two overarching conclusions emerge:

1. A denial strategy is crucial for Taiwan’s defence. Ukraine’s resistance shows that Taiwan must prevent China’s military from exploiting its strengths in land, air, and sea. This involves adopting an asymmetric defence approach, leveraging advantages that offset China’s numerical and technological superiority. The goal is to delay China’s victory, raise invasion costs, and sustain resistance until external support arrives. Taiwan should focus on operational paralysis, tactical degradation, and strategic effect reduction through cost-effective, disposable, and locally produced assets.

2. Quality can overcome quantity, but only to a point. While advanced systems play a role, sustained defence depends on resilience, production, and logistics. Taiwan must prepare for prolonged conflict by ensuring an industrial base that can sustain combat operations, especially given its island geography and distance from allies.

The report focuses on four main areas—C4ISR (Command, Control, Communications, Computers, Intelligence, Surveillance, and Reconnaissance), and the land, air, and maritime domains—analysing different phases of the Ukraine conflict to extract insights relevant to Taiwan’s defence.

• C4ISR: Taiwan should enhance joint command structures, invest in resilient communications, strengthen intelligence coordination, and expand drone and sensor networks.
• Land Warfare: Layered fortifications, battlefield transparency through drone deployment, and robust logistical chains are key to resisting invasion.
• Air Warfare: Integrated Air and Missile Defence (IAMD) must be reinforced with cost-effective drones and counter-drone technologies.
• Naval Warfare: Investments in naval strike capabilities, unmanned surface and underwater drones, and mine warfare will be crucial in preventing an amphibious landing.

By adopting these strategies and implementing these lessons, Taiwan can strengthen its deterrence and defence, making a potential Chinese invasion more costly and difficult, delay any swift victory, and create conditions for international support.

This report is part of a series of publications on the lessons learned from the war in Ukraine, applicable to Taiwan. The research was made possible through a grant from the Taipei Representative Office in the Netherlands to the Hague Centre for Strategic Studies (HCSS).

• Authors: Davis Ellison, Benedetta Girardi and Tim Sweijs.
• Contributors: Giulio Damiani, Julie Ebrard, Alisa Hoenig, Paul van Hooft.
• Quality Assurance: Frank Bekkers and Viktoriya Fedorchak.

Additionally, 4 papers were written by renowned guest authors, edited by Davis Ellison, Benedetta Girardi and Tim Sweijs.

• Paper 1 | Lessons Learned from the War in Ukraine Applicable to Taiwan: The Land Domain
• Paper 2 | Lessons for Taiwan from the Russo-Ukrainian War
• Paper 3 | The Maritime War in Ukraine: The Limits of Russian Sea Control?
• Paper 4 | Lessons Learned from the War in Ukraine Applicable to Taiwan: Airpower

The series is a follow-up of a thought-provoking symposium on the military lessons learned from the ongoing war in Ukraine and their relevance to potential conflict scenarios, particularly regarding Taiwan’s delicate position, hosted by HCSS on October 17. This event brought together policymakers, academics, and defence experts to explore key insights on warfare, strategy, and international security dynamics.

The war in Ukraine has revived interstate warfare in the current strategic practice. This war illustrates the use of various old and new techniques in warfighting, employing both Western cutting-edge and Soviet-era equipment. Different innovations and adaptations have been witnessed across domains. Each war is unique, but it can provide some distilled lessons for learning about the ongoing trends in warfighting and the employment of new and old equipment. Although the experiences of the war in Ukraine are universal, each country selects a set of lessons suitable for their distinctive geopolitical location and strategic situation. This guest paper by Dr Viktoriya Fedorchak explores the lessons that can be learned from the land domain, focusing on the relevance for the potential Taiwan–China conflict.

Taking into consideration modern trends in warfighting, the Ukrainian experience of building fighting power in the land-centric war, asymmetric characteristics of the potential conflict between Taiwan and China and the distinctive features of Taiwanese military geography and military capabilities, this paper arrived at five primary points for consideration. This is not an exhaustive list. However, these considerations provide opportunities to strengthen one’s readiness and resilience of fighting power in various warfighting scenarios.

The main points outlined in the paper include:

• Numerical superiority, artificial and critical mass
• Increased tempo of warfighting, innovation and adaptability
• Inter-state warfare can involve elements of manoeuvre as well as positional warfare – readiness for both is required to boost adaptability and survivability of one’s fighting power. Effective air-land integration to support both is essential.
• High-intensity land-centric warfare dictates the importance of the terrain
• People as an asymmetric advantage

This paper is part of a series of guest contributions on the lessons learned from the war in Ukraine, applicable to Taiwan. The research was made possible through a grant from the Taipei Representative Office in the Netherlands to the Hague Centre for Strategic Studies (HCSS).

Author: Dr Viktoriya Fedorchak, Associate Senior Lecturer in War Studies, Department of War Studies, Swedish Defence University

Edited by Davis Ellison, Benedetta Girardi and Tim Sweijs.

• Paper 1 | Lessons Learned from the War in Ukraine Applicable to Taiwan: The Land Domain
• Paper 2 | Lessons for Taiwan from the Russo-Ukrainian War
• Paper 3 | The Maritime War in Ukraine: The Limits of Russian Sea Control?
• Paper 4 | Lessons Learned from the War in Ukraine Applicable to Taiwan: Airpower

Taiwan has faced threats from China for decades, but the risk of invasion has grown significantly since Xi Jinping’s rise to power in 2012. Russia’s 2022 invasion of Ukraine has reshaped global geopolitics, offering valuable lessons for Taiwan’s national security. These lessons, however, must be adapted to Taiwan’s unique conditions, writes guest author Dr. Jyh-Shyang Sheu, Institute for National Defence and Security Research, in this HCSS paper.

Taiwan is actively reforming its military, civil defence, and technological capabilities. While progress has been made, gaps remain in addressing the threats posed by China. Effective deterrence and international cooperation, particularly with the United States, are critical. Yet, Taiwan’s geography poses challenges, including limited access to foreign aid during wartime and the need to counter peacetime grey-zone harassment.

Emerging technologies, such as unmanned vehicles, offer potential advantages but require tailored strategies and integration into Taiwan’s defence systems. Strengthening strategic communication with like-minded nations is also vital to counter China’s grey-zone tactics and deter a potential full-scale invasion. Overcoming these challenges swiftly is essential to safeguarding Taiwan’s security and stability in the region.

This paper is part of a series of guest contributions on the lessons learned from the war in Ukraine, applicable to Taiwan. The research was made possible through a grant from the Taipei Representative Office in the Netherlands to the Hague Centre for Strategic Studies (HCSS).

Author: Dr. Jyh-Shyang Sheu, Institute for National Defence and Security Research

Edited by Davis Ellison, Benedetta Girardi and Tim Sweijs.

• Paper 1 | Lessons Learned from the War in Ukraine Applicable to Taiwan: The Land Domain
• Paper 2 | Lessons for Taiwan from the Russo-Ukrainian War
• Paper 3 | The Maritime War in Ukraine: The Limits of Russian Sea Control?
• Paper 4 | Lessons Learned from the War in Ukraine Applicable to Taiwan: Airpower

At the onset of Russia’s full-scale invasion of Ukraine in February 2022, the Black Sea and the Sea of Azov were under firm Russian control. Over the preceding decade, Moscow had bolstered its dominance in these waters through investments in port and naval infrastructure and assertive territorial claims. The 2014 annexation of Crimea further solidified this position, enabling an expanded naval presence. Early in the invasion, Russia’s capture of Snake Island in the western Black Sea seemed to end Ukraine’s access to vital maritime spaces.

This narrative, however, quickly shifted. On April 13, 2022, the flagship of Russia’s Black Sea fleet, the cruiser Moskva, was sunk by Ukrainian Neptune missiles. By June, Ukraine had retaken Snake Island, launched strikes on Russian-controlled gas platforms, and sunk additional vessels, including the Vasiliy Bekh. By November 2024, Ukrainian forces estimated that Russia had lost 28 warships, small boats, and a submarine. These outcomes raised critical questions: How did Russia lose its maritime edge against a country with virtually no navy? How did Ukraine achieve such significant naval successes?

This paper by guest author Prof. Alessio Patalano of King’s College London explores these questions, presenting a three-fold argument. First, it examines the geographic challenges limiting Russia’s ability to secure sea control, despite its numerical superiority. Second, it highlights Ukraine’s focus on a sea denial strategy, leveraging technological solutions and clear objectives to counter Russian ambitions. Finally, it underscores the enduring strategic importance of Black Sea grain shipments, a key maritime theatre’s centre of gravity. This analysis reveals how Ukraine turned the tide in the naval dimension of the conflict.

This paper is part of a series of guest contributions on the lessons learned from the war in Ukraine, applicable to Taiwan. The research was made possible through a grant from the Taipei Representative Office in the Netherlands to the Hague Centre for Strategic Studies (HCSS).

Author: Prof. Alessio Patalano, Centre for Grand Strategy, King’s College London.

Edited by Davis Ellison, Benedetta Girardi and Tim Sweijs.

• Paper 1 | Lessons Learned from the War in Ukraine Applicable to Taiwan: The Land Domain
• Paper 2 | Lessons for Taiwan from the Russo-Ukrainian War
• Paper 3 | The Maritime War in Ukraine: The Limits of Russian Sea Control?
• Paper 4 | Lessons Learned from the War in Ukraine Applicable to Taiwan: Airpower

The war in Ukraine has underlined the importance of airpower in a contemporary conflict like never before. Initially, this emphasis was not a result of airpower’s omnipresence and effects, but rather of its absence, that is, the lack of offensive airpower on both sides.

The question arises, what lessons, if any, can be deduced from the war in Ukraine in general or in potential future conflicts. Ever since the start of the Russian full-scale invasion, discussion has focused on what this war would mean for the position of Taiwan vis-a-vis the Chinese intention to include the island-nation in the People’s Republic of China, either by diplomatic, economic or military force. As the Taiwanese people have as of yet not expressed a desire to become part of the PRC, Chinese military action is expected to play a decisive role in trying to acquire the island by force. Like in many other parts of the world, the military establishment in China is watching closely how events unfold in the war in Ukraine. The same goes for Taiwan. What lessons from the war in Ukraine can be learned and applied to a possible future conflict in and around the island of Taiwan?

This paper by HCSS strategic advisor Peter Wijninga will focus on the lessons for airpower, be it crewed or uncrewed, and ground-based air defence.

This paper is part of a series of guest contributions on the lessons learned from the war in Ukraine, applicable to Taiwan. The research was made possible through a grant from the Taipei Representative Office in the Netherlands to the Hague Centre for Strategic Studies (HCSS).

Author: Peter Wijninga

Edited by Davis Ellison, Benedetta Girardi and Tim Sweijs.

• Paper 1 | Lessons Learned from the War in Ukraine Applicable to Taiwan: The Land Domain
• Paper 2 | Lessons for Taiwan from the Russo-Ukrainian War
• Paper 3 | The Maritime War in Ukraine: The Limits of Russian Sea Control?
• Paper 4 | Lessons Learned from the War in Ukraine Applicable to Taiwan: Airpower

Den Haag, 6 februari 2025 – Hoewel de Nederlandse democratische rechtsstaat in veel opzichten goed functioneert, ligt instabiliteit op de loer als we niet waakzaam zijn. Dat is een van de belangrijkste conclusies uit de nieuwste Strategische Monitor Politie, uitgevoerd door het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS) in opdracht van de politie. Het rapport wijst op een reeks geopolitieke, economische en technologische ontwikkelingen die de stabiliteit van de Nederlandse samenleving kunnen beïnvloeden en het sociaal contract tussen burger en overheid onder druk zet.

Onzekerheid en ongelijkheid als voedingsbodem voor onrust

In een wereld waarin de geopolitieke en economische competitie steeds heviger wordt en technologische ontwikkelingen in razend tempo doorgaan, ontstaan er winnaars en verliezers. Steeds meer mensen en groepen ervaren onzekerheid en achteruitgang in hun financieel-economische en sociale positie, terwijl anderen juist profiteren van internationalisatie en technologische vooruitgang. De combinatie van toenemende onzekerheid en ongelijkheid vormt volgens hoofonderzoeker Frank Bekkers een klassiek recept voor maatschappelijke onrust en instabiliteit.

Externe en interne ontwikkelingen versterken elkaar

De factoren die de maatschappelijke stabiliteit kunnen ondermijnen zijn divers en complex. Nederland wordt geconfronteerd met internationale trends en ontwikkelingen waarop het weinig invloed heeft, maar die wel directe gevolgen hebben voor onze welvaart en veiligheid. Tegelijk verandert de samenleving van binnenuit. Tot op zekere hoogte kan die interne dynamiek wél worden beïnvloed, hoewel externe ontwikkelingen ook hier een steeds grotere rol spelen. Deze wisselwerking vraagt om een holistische benadering, waarbij de interactie tussen binnenlandse en buitenlandse invloeden in de beleidsvorming wordt meegenomen.

Samenwerking essentieel voor stabiliteit en veiligheid

De Monitor benadrukt het belang van een goed functionerende overheid als normsteller, wetgever en handhaver van orde. Maar maatschappelijke stabiliteit is niet alleen een taak van de overheid; het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van burgers, maatschappelijke organisaties en internationale partners. Internationaal is Europese samenwerking noodzakelijk om geopolitieke en economische uitdagingen het hoofd te bieden en handelingsruimte te creëren in een wereld waarin crises zich opstapelen.

Democratische besluitvorming onder druk

Het afkalven van het politieke midden maakt het moeilijker om compromissen te sluiten, wat een bedreiging vormt voor de stabiliteit van het democratisch bestel. Echte democratie draait om het vinden van evenwichtige oplossingen, niet om de dictatuur van de meerderheid. Dit fenomeen zien we niet alleen op nationaal niveau, maar ook binnen de Europese samenwerking en in de bredere internationale betrekkingen.

Hybride dreigingen en ondermijning van vertrouwen

Een ander zorgpunt is de bewuste poging van geopolitieke opponenten om maatschappelijke verdeeldheid te vergroten door desinformatiecampagnes, politieke ondermijning en (digitale) sabotage. De online wereld is een groeiend domein van extremisme en beïnvloeding, en een factor van polarisatie, met als doel het vertrouwen in instituties en het draagvlak voor de democratische rechtsstaat aan te tasten.

Gebrek aan oplossend vermogen

De overheid laat op dossiers een gebrek aan oplossend vermogen zien en geeft weinig prioriteit aan democratische innovatie. Wat ook niet helpt is dat de overheid zélf soms wel heel makkelijk iets als crisis bestempelt; sociaaleconomische of zorgvraagstukken securitiseert; diverse ‘hoofdpijn’-dossiers langdurig laat doorzeuren; en een doolhof van (te) complexe regelgeving heeft gecreëerd. Dit leidt zowel tot een afnemend vermogen om de (multi-)problemen te kunnen aanpakken als tot een afnemend maatschappelijk draagvlak.

Aanbevelingen voor beleid

De Strategische Monitor Politie 2025 benadrukt de noodzaak van een proactieve benadering om maatschappelijke stabiliteit te waarborgen. Enkele belangrijke beleidsaanbevelingen uit het rapport:

• Internationale blik: Beleid moet beter inspelen op de impact van geopolitieke ontwikkelingen, grensoverschrijdende netwerken en buitenlandse beïnvloeding.
• Versterking van de democratische rechtsstaat: Proactieve vormen van risico- en dreigingsanalyse moeten de beleidsvorming ondersteunen om sneller en effectiever te kunnen handelen.
• Holistische aanpak: De aanpak van maatschappelijke instabiliteit vereist een geïntegreerde strategie waarin veiligheid, economie en sociale cohesie samenkomen.
• Voorbereiding op escalatiescenario’s: De mogelijkheid van een ‘perfecte storm’ waarin de Nederlandse rechtsstaat serieus wankelt moet serieus worden genomen, zodat preventieve maatregelen tijdig getroffen kunnen worden.
• Meer kennisontwikkeling: Er is een betere analyse nodig van de impact van nieuwe technologieën, de rol van sociale media in maatschappelijke dynamiek en de factoren die bijdragen aan escalatie en radicalisering.

Nederland beschikt over een robuuste democratische rechtsstaat, maar deze vraagt om voortdurende onderhoud en versterking. De onderzoekers waarschuwen dat het falen om structurele problemen tijdig aan te pakken het risico vergroot op destabilisatie. De Strategische Monitor Politie biedt beleidsmakers handvatten om deze problematiek in samenhang te bezien en aan te pakken.

De HCSS Strategische Monitor Politie 2025 “Samenleving in Transitie: Balanceren tussen Hoop en Vrees” is te downloaden via:

De Strategische Monitor Politie is opgesteld in opdracht van de Directie Strategie & Innovatie van de Korpsleiding Nederlandse politie, als onderdeel van een meerjarig onderzoeksprogramma dat in opdracht van de Nederlandse politie door HCSS wordt uitgevoerd. Dit programma duidt actuele en mogelijke toekomstige ontwikkelingen in de internationale en maatschappelijke omgeving van belang voor de positie, rollen en taken van de politie; en heeft zo een signalerende en agenderende functie ten behoeve van de strategievorming van de Nederlandse politie.

Auteur: Frank Bekkers.

Met bijdragen van: Gerben Bakker, Jesse Kommandeur, Nora Nijboer en Emma Bokel

Hybride oorlog | Een ongeluk of Russische sabotage? Pepijn de Lange sprak voor de Volkskrant uitgebreid met HCSS veiligheidsexpert Frank Bekkers over de schaduwstrijd die Poetin voert tegen het Westen. ‘Het doel is onrust en verwarring zaaien.’

Recente beschadigingen in de Oostzee tonen de kwetsbaarheid van het wereldwijde datakabelnetwerk. Op de bodem van de wereldzeeën liggen duizenden kilometers elektriciteits- en datakabels: cruciale infrastructuur om ook de Europese landen draaiende te houden. Rusland heeft in zijn strijd tegen het Westen zijn oog laten vallen op deze kabels.

‘Ik vermoed dat de Russen inmiddels goed in beeld hebben waar de kabels precies liggen’, zegt Frank Bekkers, veiligheidsexpert bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies. Voor een schip als de Eagle S – draagvermogen van meer dan 74 miljoen kilo – is het vervolgens een koud kunstje om een kabel te saboteren. Als het scheepsanker eenmaal achter een kabel haakt, trekt dit soort varende zwaargewichten de kabel zo kapot.

Tot nu toe hebben de beschadigingen aan onderzeese kabels niet tot grootschalige uitval van stroom of internet geleid. Als een datakabel wegvalt, leiden internetbedrijven hun signalen binnen het netwerk langs een andere route. Wel kost het herstel tijd en geld.

Het verdachte vaargedrag van aan Rusland gelieerde schepen heeft ook een ander effect. ‘Het doel is onrust en verwarring zaaien,’ zegt veiligheidsexpert Bekkers. ‘Als Rusland laat zien: kijk uit, dit is wat we kunnen. Als jullie niet oppassen, doen we het tienvoudige en hebben jullie er wel veel last van.’

Sinds de grootschalige Russische invasie van Oekraïne voert Rusland zijn schaduwstrijd op diverse terreinen.

Hoewel Rusland steevast iedere betrokkenheid bij dit soort incidenten ontkent, is het Kremlin volgens Bekkers in algemene zin heel open over zijn hybride strijd. ‘In officiële documenten staat dat gewoon beschreven en president Vladimir Poetin verwijst er in zijn toespraken naar’, zegt hij. Deze acties zijn volgens Bekkers onderdeel van een langlopend conflict met het Westen dat breder is dan alleen de oorlog in Oekraïne. ‘Zo wil Rusland westerse landen en bondgenootschappen als Navo en de EU verzwakken.’

De Navo lijkt de laatste weken vastberaden om zich tegen Russische agressie onder het wateroppervlak te wapenen. Met onder meer kunstmatige intelligentie moeten verdachte schepen sneller worden opgespoord.

Het is van cruciaal belang te weten waar verdachte schepen varen, zegt Bekkers. Een schip enteren is volgens het zeerecht maar in uitzonderlijke gevallen toegestaan. ‘Maar je kunt wel heel vervelend in de buurt gaan varen of vliegen’, legt hij uit. ‘Door precies te volgen wat er gebeurt, bouw je bovendien meteen bewijslast op. Dit kan vervolgens eventueel ingrijpen rechtvaardigen.’

Paradoxaal is Rusland er juist bij gebaat dat sabotage aan het licht komt. ‘Je moet kunnen zien dat een kabel moedwillig is doorgesneden’, zegt Bekkers. ‘Anders heeft de actie geen effect.’

Bron: Pepijn de Lange, de Volkskrant, 23 janauri 2025

“The Competition is with China, not with Europe.” In the 21st century, national security and economic prosperity hinge on the ability to control critical connectivity flows—both physical (trade, energy, raw materials) and digital (data, semiconductors, cybersecurity). However, these essential flows are increasingly under threat from geopolitical tensions, cyberattacks, and supply chain disruptions, write HCSS director of research Tim Sweijs and strategic analyst Ron Stoop, in an article for the Center for European Policy Analysis (CEPA).

China’s Belt and Road Initiative (BRI) has allowed Beijing to dominate Africa’s mineral reserves, build strategic infrastructure in South America, and control critical supply chains. Many Latin American nations, including Brazil, Chile, and Argentina, now trade more with China than with the US. Beijing has already used its leverage, imposing export restrictions on rare earth minerals, gallium, and germanium, directly impacting US and EU industries.

Despite shared concerns, the US and EU are failing to coordinate their responses. This division weakens their collective ability to secure supply chains, protect critical infrastructure, and counter China’s economic coercion.

To address these challenges, Sweijs and Stoop urge the US and EU to adopt a coordinated strategy, including:

1.   Protect sea lines

2.   Counter China in the Global South

3.   Salvage the US-EU Trade and Technology Council

4.   Deepen NATO cooperation

With rising geopolitical tensions, the US and EU must set aside trade disputes and work together to secure supply chains, protect digital infrastructure, and counter China’s strategic influence. The challenge is not with each other—the real competition is with China.

Read the full article here: CEPA, Recalibrating Connectivity to Compete Against China

De oorlog in Oekraïne heeft de militaire ruimtevaart in een stroomversnelling gebracht en de grenzen tussen civiele en militaire toepassingen vervaagd. Maar veel technologie komt nog van buiten Europa. Kan Europa met goede alternatieven komen?

Paul van Liempt bespreekt het in deze aflevering van De Strateeg opnieuw met:

• Patrick Bolder, defensie-expert van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS)
• Arnaud van Kleef, Research & Development ingenieur bij het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR)

Bron: BNR Nieuwsradio, 2 februari 2025

Over deze podcast

De Strateeg is een podcast van BNR in samenwerking met het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Abonneer je via bnr.nl/destrateeg om geen enkele aflevering te missen.

• Host: Paul van Liempt
• Redactie: Michaël Roele