Na de VS zenden nu ook de Britten oorlogsschepen naar de Golf. Maar wie zit er achter de aanslagen op de tankers? Saudi-Arabië en Amerika wezen naar Iran, maar de bewijzen zijn tot nu toe dun.
Het vreemde is dat niet makkelijk is aan te geven wie belang bij oorlog heeft. Iran verwierp bij monde van de minister van buitenlandse zaken Zarif elke betrokkenheid en suggereerde een complot van de VS, Saudi-Arabië en Israël.
Dit past in de lijn van eerdere beschuldigingen dat deze landen, plus de Emiraten, aansturen op verandering van regime in Iran. Gestimuleerd door Trump en zijn schoonzoon Kushner vindt tussen deze landen inderdaad een opmerkelijke toenadering plaats. Die samenwerking is gericht tegen het huidige Iraanse regime.
Het zou mij daarom niet verbazen als deze landen subversieve activiteiten ondernemen om de Iraanse betrokkenheid bij het conflict in Syrië, Irak en de steun aan Hezbollah en Hamas te frustreren en de stabiliteit in Iran te ondermijnen. Maar het is niet aannemelijk dat deze landen een oorlog willen ontketenen. Het is militair-technisch onmogelijk om Iran te bezetten, een regime change af te dwingen en het nucleaire programma te stoppen. Dit besef zal ongetwijfeld achter de uitspraak van Trump zitten dat hij niet uit is op oorlog.
Vuile werk
Er zijn ook beschuldigingen aan het adres van de door Iran gesteunde Houthi-rebellen uit Jemen die recent aanvallen hebben uitgevoerd op Saudische oliepijpleidingen en een vliegveld in het zuiden van het koninkrijk. Voor Iran is het niet ongebruikelijk om zijn politieke doelstellingen te bereiken door het financieren, trainen en bewapenen van terroristen en separatisten. Dit betekent dat Zarifs ontkenning dat Iran achter de aanslagen zit formeel juist kan zijn.
Toch lijkt het plausibel dat Iran achter de aanslagen zit. Dan denk ik niet aan het Iran van Zarif, president Rouhani en andere relatief gematigde leiders, maar het Iran van de hardliners die mogelijk Houthi-rebellen voor het vuile werk gebruiken.
De opperste leider ayatollah Ali Khamenei en zijn Republikeinse Garde hebben veel te winnen bij een clash met de Verenigde Staten. Het zou mij zelfs niet verbazen als Zarif niets van de aanslagen wist. Als dat zo is, duidt dat op een interne machtsstrijd die geleid wordt door hardliners die denken dat hun positie bedreigd wordt.
Dat er wat aan de hand is, is zeker. Khamenei heeft de afgelopen anderhalf jaar wijzigingen zonder precedent doorgevoerd in de Republikeinse Garde. Opmerkelijk was dat de nieuwe plaatsvervangende commandant Fadavi werd opgedragen de islamitische revolutie met alle middelen te verdedigen. Bovendien heeft Khamenei zich met de zeer recente benoeming van Hossein Salami aan het hoofd van de Republikeinse Garde verzekerd van een nieuwe opperbevelhebber die openlijk pleit voor confrontatie met Amerika.
Het is speculatie, maar als die klopt, dan zijn de aanslagen vooral de uitdrukking van een interne machtsstrijd waarbij de opperste leider en zijn Republikeinse Garde zich bedreigd voelen door gematigde krachten. Zij kiezen daarom de vlucht naar voren en lijken te denken dat de oorlogsdreiging hun positie kan verstevigen.
Als mijn conclusie klopt dat een oorlog niet door Amerika kan worden gewonnen, spelen ze een hoog spel en weten ze dat de kans op een oorlog feitelijk beperkt is.
Lees wekelijks de column van Rob de Wijk in Trouw.
Experts
Related Content
