Nu de spanningen tussen Iran en de VS oplopen en een tweede tankeroorlog dreigt, valt het Rob de Wijk op dat de crisis in de Golf matig effect heeft op de olieprijs. Volgens hem is dit een gevolg van het succes van de Amerikaanse schalierevolutie, schrijft hij in zijn column voor Energiepodium.
Is het u ook opgevallen dat de olieprijzen door de tankeroorlog in de Golf en het neerhalen van een Amerikaanse drone niet zijn geëxplodeerd? Dat is ooit wel eens anders geweest. Neem de oorlog tussen Irak en Iran die van 1980 tot augustus 1988 woedde en een van de bloedigste van de late twintigste eeuw is. De toenmalige Iraakse leider Saddam Hoessein hoopte door het starten van een oorlog van de chaos van de Iraanse revolutie van 1979 te kunnen profiteren, zodat zijn land de belangrijkste macht in de regio zou kunnen worden. Tijdens een loopgravenoorlog, die sterk deed denken aan die van de Eerste Wereldoorlog, vielen aan beide zijden honderdduizenden doden.
Maar het was vooral de maritieme dimensie die een mondiale impact had. Beide zijden besloten koopvaardijschepen aan te vallen, waarbij uiteindelijk 400 opvarenden werden gedood en honderden schepen werden beschadigd.
Amerika raakte indirect bij het conflict betrokken toen men in 1987 begon met het omvlaggen en escorteren van Koeweitse tankers. Dit paste in de Amerikaanse toezegging van na de Tweede Wereldoorlog om de veilige export van olie vanuit de Golf te garanderen. Tijdens de Eerste Golfoorlog van het midden van de jaren negentig werd dit commitment nogmaals bevestigd. En door het zenden van oorlogsschepen geeft Trump aan dat die toezegging nog steeds bestaat.
“Ook al escaleert conflict, olievoorziening blijft veilig gesteld”
De oorlog in de jaren tachtig leidde tot een afname van 25 procent van de commerciële scheepvaart en een forse stijging van de olieprijzen. Opmerkelijk genoeg kwam de olievoorziening geen moment in gevaar, ondanks dat 61 procent van de schepen die werden aangevallen tankers waren, waarvan een kwart zonk of total loss werd verklaard.
Deze episode is interessant voor de duiding van de huidige crisis. Ook al escaleert het conflict, dan nog is het vrijwel onmogelijk om de scheepvaart in het gebied te stremmen en de mondiale olievoorziening te blokkeren. Tegelijkertijd zien we dat een crisis per definitie tot hogere olieprijzen leidt.
Mijn inschatting is dat de Iraanse Revolutionaire Garde achter de huidige aanvallen op tankers zit en mogelijk samenwerkt met de door hen gesteunde Houthi-rebellen in Jemen. Het ziet er zelfs naar uit dat de hardliners van de Revolutionaire Garde, die worden gesteund door de opperste religieuze leider Ayatollah Khamenei, los van de gematigde krachten optreden, zoals minister van buitenlandse zaken Zarif en president Rouhani. Dit zou kunnen duiden op een machtsstrijd, waarbij hardliners belang hebben bij een oorlog met Amerika. Een vijand van buiten verenigt het volk, maakt van de hardliners de redders des vaderlands en verschaft hen hét argument om een atoombom te bouwen. En een exploderende olieprijs raakt alle landen.
“Iraanse hardliners willen oorlog, Trump heeft akelig dilemma”
Tot nu toe heeft de crisis in de Golf matige effecten op de olieprijs. De verklaring is dat mede door het succes van de Amerikaanse schalierevolutie, olie overvloedig aanwezig is. Bovendien hebben landen aanzienlijke reserves waarmee klappen in de aanvoer kunnen worden opvangen. Ook reageerde President Trump op verantwoordelijke wijze op de aanvallen op tankers en het neerschieten van een drone. In plaats van met bommen te vergelden, voerde hij een cyberaanval uit en legde hij de kwestie aan de VN-veiligheidsraad voor.
Maar als de Iraanse Revolutionaire Garde doorgaat met provocaties komt Trump in een positie waarin hij moet ingrijpen. Dat levert een akelig dilemma op. Hij is aan de macht gekomen met de belofte zich terug te trekken uit de oorlogen in het Midden Oosten. Bovendien wil hij voorkomen dat door een olieprijsstijging zijn achterban meer aan de pomp moet betalen. Tot slot wil hij de geschiedenis ingaan als de president die de vrede in het Midden Oosten bracht. Schoonzoon Jared Kushner moet dat voor elkaar krijgen, maar door een oorlog zal dat niet lukken.
Tegelijkertijd zal Trump zich realiseren dat hij zich deze ellende zelf op de hals heeft gehaald. Toen hij een streep door de Iran-deal haalde, kon hij weten dat er een antwoord zou komen. Dat zou zeker gebeuren toen hij nog hardere sancties aan Iran oplegde en het land begon te dwingen zich uit Syrië, Irak en Jemen terug te trekken. Hardliners in Iran hebben het gevoel niets te verliezen te hebben. Voor hun is het daarom een rationele keuze om het conflict te laten escaleren en door exploderende olieprijzen van hun probleem een mondiaal probleem te maken.
Voor Energiepodium schrijft Rob de Wijk regelmatig een column waar hij ingaat op de energievoorziening in het licht van de internationale verhoudingen.
Experts
Related Content
