Het is een aankondiging die in het oog springt: Rusland, China én Zuid-Afrika houden in februari een gezamenlijke militaire oefening. ‘De Russen laten zo zien dat ze nog steeds vrienden hebben,’ zegt HCSS expert Peter Wijninga in het AD.
Dat China en Rusland op meerdere terreinen nauw samenwerken, is genoegzaam bekend. Maar Zuid-Afrika? Volgens het leger van die laatste is het wenselijk om ‘de reeds bloeiende betrekkingen tussen Zuid-Afrika, Rusland en China te versterken’. Ook in 2019 kwamen de drie al een keer bijeen om te oefenen, maar toen was er nog geen oorlog in Oekraïne.
Zuid-Afrika was één van de 17 Afrikaanse landen die zich van stemming onthield bij de VN-resolutie die eist dat Rusland zijn opmars in Oekraïne staakt en onmiddellijk alle legereenheden terugtrekt. Dat zoveel Afrikaanse landen Rusland niet tegen de schenen willen schoppen, is volgens Peter Wijninga, defensiespecialist van het Haagse Centrum voor Strategische Studies, geen toeval, legt hij uit in het Algemeen Dagblad. ,,Rusland investeert al jaren in dit continent. Ze werken aan een charmeoffensief dat Afrikaanse leiders moet omvormen tot bondgenoten. Zo heeft het Kremlin zijn politieke invloed uitgebreid in landen als Libië, Mali, Soedan, de Centraal-Afrikaanse Republiek en Mozambique. Zij kregen militaire steun om opstanden te onderdrukken.’’
Grondstoffen
Afrika is voor Rusland én China ook van belang als leverancier van grondstoffen. ,,Zeker China haalt veel grondstoffen uit dit continent. Het is naar mijn mening het enige waarin dit land echt is geïnteresseerd. Als voorbeeld noem ik de houthandel. Afgelopen jaar was ik in Zuid-Afrika en reed ik door een deel van het land waar ontzettend veel dennen zijn aangeplant – voor dat gebied een niet-inheemse boomsoort. Die bomen worden massaal gekapt voor de Chinezen, die zo’n beetje alles opkopen. Zij willen absoluut vanwege de grondstoffen goede vrienden blijven met de Zuid-Afrikanen.’’
Als het gaat om de samenwerking tussen de Russen en de Zuid-Afrikanen speelt niet zozeer de handel tussen beide landen een rol (China is veel belangrijker voor Zuid-Afrika), maar vooral de politiek. De Sovjet Unie steunde het ANC in de strijd tegen de apartheid. ,,En dat ANC is nog steeds aan de macht; de liefde tussen Pretoria en Moskou is nog niet bekoeld. Het blijven kameraden’’, zegt Wijninga.
Volgens de defensie-expert stelt de militaire oefening tussen 17 en 27 februari inhoudelijk niet veel voor, maar is het voor de Russen belangrijk om aan de wereld te laten zien dat ze nog steeds vrienden hebben. ,,Het is vooral bedoeld om de verbondenheid tussen de drie landen te benadrukken. Zie het als een pr-stunt, maar dan wel een offensief waaraan één van de belangrijkste staten van Afrika meedoet. In die zin zullen veel westerse landen de marine-oefeningen voor de kust van Durban en Richards Bay met argusogen bekijken. Dat Zuid-Afrika zich met deze landen inlaat, wordt als zorgelijk beschouwd.’’
Meer dan 350 Zuid-Afrikaanse militairen doen volgende maand mee, vanuit Rusland zou een oorlogsschip met hypersonische Zirkon-kruisraketten onderweg zijn richting Zuid-Afrika.
