Een perfect storm. Dat moet president Poetin op dit moment ongetwijfeld denken. Want alles wat voor zijn land nadelig is, komt nu samen. Dat de westerse sancties zijn bancaire sector en de gas- en olie-industrie hard raken is duidelijk. Rusland heeft nauwelijks meer toegang tot moderne technologie, waardoor moeilijk winbare energievoorraden in de grond blijven.
Daarbij komt het besluit van Saoedi-Arabië dat weigert de productie van olie te verminderen om de prijs hoog te houden. Een belangrijke reden is de Amerikaanse schalierevolutie die zoals voorspeld een wereldwijde impact heeft. De Saoediërs hopen dat door een lage energieprijs de winning van schaliegas en -olie in de VS onrendabel wordt.
Maar het echte slachtoffer van dit besluit is Rusland. Dat land heeft ruim 100 dollar per vat nodig voor een gezonde begroting, maar experts denken dat 60 dollar per vat tot de mogelijkheden gaat behoren. De begroting moet voor de zoveelste keer naar beneden worden aangepast en de roebel verkeert in een vrije val. Importen worden daardoor duurder; exporten kunnen aantrekken. Maar wie heeft er iets met ‘made in Russia’ in de kast? Voordelig is dat Rusland meer roebels voor een olie- of gasdollar krijgt. Maar als deze situatie lang duurt, worden de begrotingsproblemen onoverzichtelijk en raakt Rusland sneller dan verwacht door zijn naar schatting 500 miljard dollar aan reserves heen.
Bulgarije
Tegelijkertijd zijn er ontwikkelingen die de energierelatie met Rusland structureel veranderen. De South Stream-pijpleiding werd deze week door Poetin afgeblazen. Dit voorjaar werden contracten met landen als Oostenrijk gesloten, maar die stuitten op verzet van de Europese Commissie die op dat moment Rusland sancties oplegde vanwege de Krimpolitiek. De Amerikanen dreigden landen als Bulgarije zelfs met sancties als ze met het project verder zouden gaan.
South Stream, bedoeld om gas uit Oekraïne naar Europa te transporteren, was ook bedoeld om een wig tussen de noordelijke en zuidelijke lidstaten van de EU te drijven. Het was daarmee een politiek project dat nu onder politieke druk van de EU is beëindigd.
Ook slecht voor Poetin is het besluit van de Duitse energiegigant Eon om zijn fossiele tak af te stoten en zich te concentreren op duurzame energie. Zet deze trend door, dan zal de export van Russisch gas naar Europa, dat als enige importeur van Russische energie een behoorlijke prijs betaalt, afnemen.
Verduurzaming
En dan is er de nieuwe Europese Commissie onder leiding van de Pool Donald Tusk, die niet bepaald van pro-Russische sympathieën kan worden verdacht. Een half jaar geleden hoorde ik hem vurig pleiten voor een Europese Energie Unie. Hij wilde door verduurzaming en meer aanbieders minder afhankelijk van Rusland worden. Ook wilde hij geen bilaterale, maar een Europese prijsafspraak met Rusland. Dat die prijs lager dan nu is, stond voor hem vast. Onder leiding van Eurocommissaris Maros Sefcovic gaat die unie er nu komen.
Poetin heeft de situatie aan zichzelf te wijten. Grote afhankelijkheid van energie-export is zijn keus. Zijn Oekraïnepolitiek versnelt de energietransitie en zet een streep door pijpleidingen. En hij verkeek zich volkomen op de schalierevolutie. En zo stuurt hij aan op ontwrichting van zijn land.
De column van Rob de Wijk verschijnt wekelijks in Trouw.
Experts
Related Content
