Op het eerste gezicht hebben ze niets met elkaar te maken: de Wereldtentoonstelling in Shanghai en de doorbraak in de Russisch-Amerikaanse betrekkingen die aanstaande lijkt. Toch symboliseren beide de start van een nieuwe wereldordening en het definitieve einde van het Unipolar Moment. De laatste term stamt uit 1990 en werd door de Amerikaanse columnist Charles Krauthammer gelanceerd.
Na het einde van de Koude Oorlog zou Amerika de onbetwiste en enige supermacht zijn die de wereld naar een nieuwe, betere toekomst zou leiden, een wereld met Amerikaanse waarden. Afgezien van het feit dat er van die verheven doelstelling niets is terechtgekomen, is de positie van de Verenigde Staten zo verzwakt dat Washington steeds minder in staat is de wereld naar zijn hand te zetten.
China, blakend van zelfvertrouwen en energie, bleef ondanks de kredietcrisis economisch doorgroeien. De overdonderende wijze waarop China vorig jaar de Olympische Spelen lanceerde en nu de Wereldtentoonstelling, maakt aan de wereld duidelijk dat dit land definitief een wereldspeler is geworden.
Over het einde van het unipolaire moment in de internationale betrekkingen is door wetenschappers als sinds de publicatie van Krauthammers artikel in Foreign Affairs gediscussieerd, maar over één ding zijn zij het eens: de tijd van één grootmacht is voorbij, de wereld verandert in rap tempo. Dit dankzij Bush overigens, die door zijn onzalige avontuur in Irak en de uit de hand gelopen overheidsfinanciën een stevige bijdrage leverde aan de afbrokkeling van de Amerikaanse macht. Inhalige bankiers deden de rest.
Bush’ opvolger Obama leek zich te ontpoppen als een softie in de internationale arena, en als een president die wars is van machtspolitiek. Schijn bedriegt, want Obama ontpopt zich steeds meer als een onversneden realist, die niet alleen maar aardige woorden heeft voor vriend en vijand, maar een harde politieke lijn kan volgen als dat nodig is. Zijn beleid ten aanzien van Israël en Iran spreekt boekdelen.
Obama blijkt een realist die klassieke machtspolitiek kan bedrijven. Het is duidelijk dat Amerika nu samen met China bepalend voor de nieuwe wereldorde is. Dit betekent dat Amerika enerzijds geen ruzie met China wil krijgen en anderzijds China’s keuzes moet beïnvloeden. Als Amerika zwakker wordt, moeten daarom kongsi’s met andere landen worden gesloten. Veel ingewikkelder is het niet. Europa is voor Amerika de eerste keus, maar wij zijn vooral met onszelf bezig en worden daarom door Obama –terecht– genegeerd.
Obama’s toenadering tot Rusland verbaast me daarom niets. Na het akkoord inzake strategische kernwapens hangt een nieuw akkoord in de lucht: over de tactische kernwapens in Europa. Ook lijkt het verdrag inzake conventionele strijdkrachten in Europa nieuw leven te worden ingeblazen.
President Medvedev verklaarde vorige week dat Rusland mogelijk met de Navo kan gaan samenwerken. Ook die opstelling is verklaarbaar, want de Russische argwaan ten opzichte van China is nog groter dan die ten opzichte van Amerika en zijn Navo-bondgenoten.
En zo glijden we een nieuwe tijd binnen. Een tijd waarin ondenkbare relaties gestalte krijgen. Relaties vooral bedoeld om aan de opkomst van China tegenwicht te bieden.
Trouw
Experts
Related Content
