‘Hoe leg je dat aan de Libiërs uit’, vroeg Uitgesproken VARA’s Jan Tromp mij laatst. Ik had net uiteengezet dat het Westen terughoudend moet zijn met een interventie, ook al wordt in het land op grote schaal gemoord.
Ik heb nog lang over zijn vraag nagedacht. Er lijkt een plicht te zijn om de verdrukten van deze aarde te steunen in hun strijd voor vrijheid en democratie en tegen een dictator die hen als ratten wil uitroeien. Met een beroep op het Verenigde Naties-beginsel ‘Responsibility to Protect’ kan voor ingrijpen overtuigend een rechtvaardiging worden gevonden.
Blijft de vraag waarom juist het Westen moet ingrijpen. Brazilië, China, India en Rusland onthielden zich in de Veiligheidsraad van stemming omdat zij tegen interventies in de binnenlandse aangelegenheden van andere landen zijn. En als de slechtheid en moorddadigheid van een leider een criterium voor een interventie is, dan kunnen we wel bezig blijven met oorlogvoeren. Een simpel antwoord op Tromps vraag is dus: Libië is een soeverein land dat zijn eigen boontjes moet doppen. Maar er is meer.
Duitsland onthield zich van stemming omdat het vreest bij een langdurig intern conflict betrokken te raken. Precies om die reden heb ik mijn grote bedenkingen tegen de militaire operatie. In de praktijk blijken vliegverboden en bombardementen niet de middelen om de strijd op de grond snel ten voordele van opstandelingen te kantelen. Zie de oorlog om Kosovo van 1999.
De crux is wat er in het land gaande is. Is dit een opstand van het gehele Libische volk tegen een dictator? Als we de Raad in Benghazi moeten geloven, die zegt namens het hele Libische volk te spreken, is dat het geval. Of is het een burgeroorlog waarin stammen tegenover elkaar staan? Daarop begin het steeds meer te lijken. Onder de paraplu van de no-flyzone gaat de strijd in de steden gewoon door.
Kadafi heeft decennialang de stammen onderdrukt, of aan zich gebonden. Nu zet hij ze tegen elkaar op. Hij lijkt de stammenstrijd willens en wetens aan te jagen door de wapendepots open te zetten om zo chaos te creëren.
Bovendien wonen de stammen inmiddels door elkaar heen. Leden van de oostelijke, anti-Kadafi stammen, wonen nu ook in Tripoli. Leden van pro-Kadafi stammen, zoals de Tarhoena en Warfalla, leven ook in Benghazi. Dat is een recept voor een burgeroorlog.
Als dit daadwerkelijk het geval is, is dat heel slecht nieuws voor de coalitie. Alleen met grondtroepen kan dan de vrede worden afgedwongen. Of de strijdende partijen moeten plotseling bereid zijn om het conflict aan de onderhandelingstafel op te lossen.
Tromps vraag roept daardoor een nieuwe vraag op: mag het Westen soldaten laten sneuvelen in een grondoorlog, die het gevolg is van een verkeerde inschatting van de aard van het conflict? Bovendien lijkt het voor een coalitie die al met handen en voeten gebonden is aan Afghanistan te hoog gegrepen om ook nog eens orde op zaken stellen in een land met miljoenensteden dat van oost naar west ruim 1000 kilometer meet.
Het is goed dat de Nederlandse regering vooralsnog heeft gekozen voor deelname aan een beperkte actie voor het afdwingen van VN-sancties.
Trouw
Experts
Related Content
