Dagelijks zien we beelden van het slagveld in Oekraïne. Wat daarbij opvalt is dat er nog steeds loopgraven worden aangelegd. Zijn we ondanks de enorme ontwikkeling en inzet van moderne wapensystemen als tanks, vliegtuigen en artillerie sinds de Eerste Wereldoorlog dan helemaal niks opgeschoten?
Die vraag leggen we voor aan strategisch analist Frederik Mertens van het The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS). Hij vertelt: “De laatste keer dat soldaten rechtop over het slagveld konden lopen, was tijdens de Napoleontische Oorlogen (dus tussen 1803-1815 – red). De musket van toen had een bereik van zo’n 200 meter, maar de vuurkracht nam door de komst van nieuwe wapens snel toe. Dus alles boven het maaiveld overleefde het niet lang. Daarom zie je bijvoorbeeld in de Krimoorlog (1853-1856), de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) en de Eerste Wereldoorlog dat de strijdende partijen zich steeds meer in gaan graven om aan die toenemende vuurkracht te ontkomen.”
Killer-artillerie
Dat ingraven in loopgraven blijkt – ondanks artilleriegeschut dat in Oekraïne verantwoordelijk is voor 90 procent van de doden – behoorlijk effectief en bovendien heel goedkoop. Zo wisten de Vietcong tijdens de Vietnamoorlog door het bouwen van tunnels lang aan de enorme slagkracht van de Amerikanen te ontkomen.
“Maar loopgraven,” vervolgt Mertens, “zijn ook statisch en dus kwamen er bijvoorbeeld tanks en speciaal getrainde eenheden om door die verdedigingslinies te komen. Dat zag je bijvoorbeeld afgelopen herfst in Charkov toen de Oekraïners door de Russische stellingen heen wisten te breken en in korte tijd veel terreinwinst konden boeken. Wat je vaak ziet, ook hier, is dat zo’n snelle opmars op zeker moment stoom verliest. Bijvoorbeeld doordat de aanvoerlijnen te lang worden en er te weinig manschappen zijn om het ingenomen gebied bij een tegenaanval te verdedigen. En dus graven de troepen zich aan de frontlinie weer in.”
Raspoetitza
Een andere oorzaak voor zo’n moderne loopgravenoorlogen in Oekraïne is volgens Mertens de raspoetitza: de tijd van de modder. Het water van de ontdooide bovengrond kan niet wegzakken in de permafrost en dat maakt de wegen onbegaanbaar. Zelfs voor gemechaniseerde eenheden als tanks en pantservoertuigen. Ook dan ontstaat er een patstelling en wordt er weer volop gegraven.
Er is volgens de analist nog een derde probleem. “Bij loopgraven moet je niet denken aan een enkele ‘gracht’. Het zijn diepe zones met vooraan een soort waarschuwingsposten en daarachter verschillende ingegraven verdedigingslinies. Als je daar doorheen wilt breken, moeten bijvoorbeeld tanks, infanterie en artillerie als een soort orkest heel nauw samenwerken. En daar bleken de Russen niet zo heel goed in. De Oekraïners beschikken over minder troepen, maar hebben al in ieder geval één keer laten zien dat ze het wel kunnen en zijn tactisch veel beter bezig dan de Russen.”
De afgelopen maanden hebben beide partijen die tactieken heel erg getraind. Nu de raspoetitza ten einde komt en de tanks weer gaan rijden, zal blijken hoe effectief dat is geweest.
Experts
Related Content
