Er ging een zucht van verlichting door de westerse wereld toen het kalifaat van IS ophield te bestaan. En toen was daar vorige week een video met zijn dood gewaande leider Abu Bakr al-Baghdadi.
Dat hij niet dood was, bleek overigens afgelopen november al toen hij vlak bij het belegerde Mosul via de radio kort met zijn strijders communiceerde. In de video was Al-Baghdadi te zien in de zo kenmerkende pose van terroristenleiders: een bebaarde, niet eens zo nors kijkende man die met gekruiste benen op een tapijtje zit, de AK-47 achteloos naast zich tegen de muur.
Apocalyps
Je zou denken dat Al-Baghdadi na het verlies van het kalifaat wel zou inbinden. Hij had immers zijn volgelingen al duidelijk gemaakt dat de eindstrijd van ‘de gelovigen tegen de kruisvaarders’ onvermijdelijk was en in Dabiq, nabij Aleppo, zou plaatsvinden. Na de verpletterende nederlaag van die kruisvaarders – lees de door Amerika geleide coalitie van westerse en Arabische landen – zou daar de Apocalyps beginnen.
Om zijn visie kracht bij te zetten had hij de glossy van IS, die vanaf 2014 verscheen, Dabiq gedoopt. Tot 2016, toen de Turken IS uit Dabiq verjoegen. Door de naam van het blad ijlings te veranderen in Rumiyah, dat verwees naar een islamitische voorspelling over de val van het oude Rome, toonde Al-Baghdadi zich een pragmaticus die zich snel aan de nieuwe omstandigheden kon aanpassen.
Dat is wel nodig ook. Want de dag des oordeels, die volgens de IS-ideologie onvermijdelijk is, wil maar niet aanbreken. Dus moet de strijd tegen ‘Rome’ (lees de christelijke kruisvaarders en andere ongelovigen) worden voorgezet.
Aanpassingsvermogen
De meeste terroristische organisaties verdwijnen vanzelf of worden uiteindelijk door contra-terrorisme-operaties vernietigd. Maar zij die zichzelf goed weten te organiseren, een aantrekkelijke ideologie voor grote aantallen strijders hebben, op steun van delen van de bevolking kunnen rekenen en gezegend zijn met charismatische, terroristische entrepreneurs, overleven het langst.
Aanpassingsvermogen is de kern van hun succes. De Amerikanen brachten Al-Qaida grote klappen toe tijdens de interventie in Afghanistan na 11 september 2001. Daarna bombardeerden ze de schuilplaatsen van de terreurbeweging in het westen van Pakistan waar de kern van de organisatie naartoe was gevlucht. Vervolgens werd Al-Qaida omgevormd tot een franchise-organisatie met overal ter wereld afdelingen en individuen die zich in het westen tot de jihad bekeerden.
Eenzelfde proces maakt nu IS door, dat inmiddels van Mali tot Afghanistan strijdgroepen paraat heeft. De video bevatte een serie aanhankelijkheidsbetuigingen van jihadisten én het blijde nieuws dat Turkije nu een provincie van IS is. En passant is ook de aanslag in Sri Lanka opgeëist om IS nieuwe stijl goed op de kaart te zetten.
Uitputtingsslag
IS ontwikkelt zich daarmee van een kalifaat naar een netwerk van groepen die Al-Baghdadi ideologisch aan zich bindt en die het uitvoeren van aanslagen op ongelovigen, inclusief christenen en sjiieten, faciliteert. Volgens de IS-leider wordt dat een ‘uitputtingsslag’.
De video maakt duidelijk dat het doel van de door Amerika geleide coalitie niet geslaagd is. IS is evenals Al-Qaida niet verslagen en herrijst nu als een nog gevaarlijkere variant uit zijn as.
Lees wekelijks de column van Rob de Wijk in Trouw
Experts
Related Content
