Volgens de zojuist verschenen Burgerperspectieven van het SCP verdwijnen de zorgen van de burger over de economie naar de achtergrond, wordt het thema integratie weer belangrijker en groeit de steun voor terrorismebestrijding en militaire missies. Dit soort inzichten zegt echter weinig over hoe 2015 kan gaan verlopen.
Wat de economie betreft startte in 2014 een discussie over het Japanscenario. Nobelprijswinnaar Paul Krugman waarschuwde dat als de Europese Centrale bank niet ingrijpt er een scenario van geen of lage groei en deflatie dreigt. Omdat we de afgelopen jaren er niet op vooruit zijn gegaan, is dit scenario economisch al realiteit. Sommige economen stellen zelfs dat prestaties van de eurozone in enkele opzichten zelfs slechter zijn dan die van Japan begin jaren negentig.
‘Grexit’
Waar dat optimisme van de burger op is gebaseerd is mij een raadsel, want economische groei zit er niet in. In tegendeel. Als de Grieken ‘fout stemmen’, de radicaal-linkse partij Syriza de verkiezingen wint, en het door de EU en IMF afgedwongen bezuinigingsprogramma sneuvelt, wordt net als in 2012 voor het einde van de euro en een ‘Grexit’ gevreesd. Maar ook kan de EU door de verkiezingsuitslagen in het Verenigd Koninkrijk, Polen en Spanje in de knel komen als daar de anti-EU sentimenten winnen. Dit soort ontwikkelen vertalen zich onmiddellijk in dalend consumentenvertrouwen, dus economische neergang.
De grootste bedreiging voor de economie is het conflict met Rusland, dat in 2015 zo maar uit de hand kan lopen. Politiek en burger sussen zichzelf momenteel in slaap met de gedachte dat het ergste met Rusland voorbij is. Dat lijkt mij voorbarig.
Een foute inschatting van Rusland over een oefening van de Navo of Russische provocaties met bommenwerpers boven Navo-grondgebied, kan tot escalatie leiden. Als Rusland in 2015 economisch verder in de problemen komt, is het denkbaar dat externe dreiging wordt gezocht om de aandacht van binnenlandse problemen af te leiden. Veelzeggend is het feit dat de na Kerst verschenen militaire Russische doctrine de Navo als vijand nummer 1 bestempelde.
Non-integratie
Deze crisis is veel belangrijker dan de crises rond IS en het internationale terrorisme die volgens het SCP-onderzoek door de burger als belangrijkste worden gezien. Onthoofdingen en westerse jihadisten die een aanslag in Nederland willen plegen zijn ernstig, maar vormen geen bedreiging voor de nationale veiligheid. Het belangrijkste probleem van de strijd tegen het terrorisme is dat een Nederlandse jihadist die IS verheerlijkt het ultieme bewijs van non-integratie is, waardoor een bange, boze samenleving ontstaat.
Een clash met Rusland waardoor de energievoorziening spaak loopt, heeft wel een effect op de nationale veiligheid omdat dit de economie hard zal treffen. De dreiging van het terrorisme staat voor mij dan ook op een lagere trede dan de crisis met Rusland.
In 2015 is de kans vooral groot op gebeurtenissen die inherent zijn aan onopgeloste crises: verkeerd gegooide bommen en burgerdoden in Irak en Syrië; IS dat aanslagen in de westerse wereld uitvoert; Russische en Navo-vliegtuigen die elkaar raken tijdens patrouilles; en opstanden van pro-Russische minderheden in de Baltische staten.
Kortom, voor een columnist wordt het een leuk jaar.
De column van Rob de Wijk verschijnt wekelijks in Trouw.
Experts
Related Content
