Minister Adriaansens (EZK), minister Schreinemacher (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) en staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) hebben onlangs aan de Tweede Kamer de nationale grondstoffenstrategie aangeboden, die als doel heeft de leveringszekerheid van kritieke grondstoffen op middellange termijn te vergroten.
In de nationale grondstoffenstrategie wordt o.a. verwezen naar 3 rapporten van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS):
- Scenariostudie Kernenergie
- Securing Critical Materials for Critical Sectors: Policy options for the Netherlands and the European Union
- Cobalt Mining in the EU: Securing supplies and ensuring energy justice
Grondstoffen voor de grote transities
Voor veel bedrijven is het belangrijk dat het aanbod van kritieke grondstoffen voldoende groot is. Met name de productie van hernieuwbare energietechnologie voor de energietransitie leidt tot een grotere behoefte aan mineralen en metalen zoals lithium, kobalt en zeldzame aardmetalen. Daarnaast zijn deze grondstoffen nodig voor digitale technologieën, voor technologieën in de zorg en in defensiematerieel.
De wereldwijde controle over kritieke grondstoffen krijgt naast een economische steeds meer een geopolitieke dimensie. Europa is een belangrijke speler, maar ook kwetsbaar. De energie- en andere transities bieden Nederland en de EU de kans en verantwoordelijkheid om kwetsbaarheden in grondstoffenketens aan te pakken en de negatieve impact van winning en verwerking van kritieke grondstoffen op mens en milieu te verkleinen, bij voorkeur op Europees niveau.
Het kabinet zet in op de volgende vijf handelingsperspectieven: circulariteit en innovatie, duurzame Europese mijnbouw en raffinage, diversificatie, verduurzaming internationale ketens, kennisopbouw en monitoring.
Deze handelingsperspectieven hangen nauw samen met Europees beleid (bijvoorbeeld de Critical Raw Materials Act) en nationaal beleid (zoals het Nationaal Programma Circulaire Economie). Met de nationale grondstoffenstrategie wordt ingezet op voldoende beschikbaarheid van kritieke mineralen en metalen, circulariteit, op het vinden van minder schaarse alternatieven en verkleinen van de impact op mens en milieu.
Leveringszekerheidsrisico’s ontstaan doordat er voor de klimaattransitie – en in kleinere omvang voor de digitale transitie – veel meer kritieke grondstoffen nodig zijn dan voor onze huidige economie. De energietransitie leidt tot een verschuiving van fossiele grondstoffen zoals kolen, olie en gas, naar metalen als lithium, nikkel en koper.
HCSS onderzoek
Voor kernenergie is uranium een essentiële grondstof. De geopolitieke risico’s op het gebied van materiaalverwerving zijn op lange termijn relatief beperkt bij kernenergie. Er zijn wereldwijd namelijk voldoende uraniumvoorraden en er is diversiteit aan leveranciers. Hiernaast is het mogelijk om uranium geruime tijd op te slaan zonder degradatie van het materiaal. Voor meer informatie, zie: Scenariostudie Kernenergie (Witteveen+Bos en HCSS, Michel Rademaker, Lucia van Geuns, Irina Patrahau, oktober 2022).
Nederland en de EU zijn voor kritieke grondstoffen sterk afhankelijk van andere landen en grondstoffenwinning is veelal sterk geografisch geconcentreerd. Zo komt het grootste deel van de zeldzame aardmetalen uit China, komt kobalt voornamelijk uit de Democratische Republiek Congo en lithium uit Australië . Onze strategische afhankelijkheden zitten niet alleen in de winning van grondstoffen, maar zijn nog sterker geconcentreerd als we kijken naar raffinage. China heeft in de afgelopen jaren een zeer significante positie opgebouwd in de raffinage. Voor meer informatie, zie: Securing Critical Materials for Critical Sectors: Policy options for the Netherlands and the European Union (HCSS, Michel Rademaker, Lucia van Geuns en Irina Patrahau, december 2020).
De meeste grondstoffen zijn in absolute zin niet schaars, er zit genoeg van in de aardkorst, maar ze moeten wel gewonnen worden. Het aanbod van grondstoffen is op korte termijn behoorlijk star. Het openen en exploiteren van een mijn kost 10-15 jaar en daar komt bij dat veel kritieke grondstoffen worden gewonnen als bijproduct van andere grondstoffen, zoals indium bij zink. Veel kritieke grondstoffen zijn in ook in Europa – overigens niet in Nederland – te winnen. Zo beschikken Scandinavië en Ierland over lithium en zeldzame aardmetalen. Finland, Zweden en Groenland beschikken over voorraden kobalt. Voor meer informatie, zie: Cobalt Mining in the EU: Securing supplies and ensuring energy justice (HCSS, Irina Patrahau en Michel Rademaker, oktober 2022).
Bron: Rijksoverheid, Grondstoffen voor de grote transities / Kamerbrief over Nationale Grondstoffenstrategie
Related Content
