Drempel naar inzet nucleaire wapens is niet meer zo hoog

Eerlijk gezegd was ik helemaal niet van plan om over dit onderwerp een column te schrijven. Dat zou alleen maar onbegrip en hoon opleveren. Want inmiddels is de naïviteit op defensiegebied zo groot, dat het zicht totaal verloren is waartoe een tegenstander in staat is. Maar nu ook Trouw deze week meldde dat president Poetin in een drie uur durende rechtvaardiging van de annexatie van de Krim stelde overwogen te hebben zijn kernwapens in paraatheid te brengen, moet ik er toch maar over beginnen.

Inderdaad, het is mij al lang opgevallen dat gedurende het verloop van de Oekraïne-crisis kernwapens op de achtergrond aanwezig zijn. Zo bezien is de crisis een klassieke Koude Oorlog-situatie waarbij over en weer subtiel met kernwapens wordt gedreigd om escalatie van de strijd, naar heel Oekraïne of zelfs de Baltische Staten, af te schrikken.

Mij viel het afgelopen jaar al op dat de term nuclear signalling opmerkelijk vaak in Navo-kringen werd gebruikt. Die term werd dan gebruikt in de context van het tonen van nucleaire kracht.

Signaal
Het is geen toeval dat tijdens het bezoek van president Obama aan Europa vijf zware bommenwerpers met een nucleaire capaciteit naar Europa werden gevlogen. In juni arriveerden drie B-52’s en twee geavanceerde B-2 bommenwerpers op Fairford, een vliegveld in het Verenigd Koninkrijk. Het doel was om een ‘signaal’ aan Rusland af te geven. Officieel heette het dat bommenwerpers er ter geruststelling van de bondgenoten (lees: Polen en de Baltische staten) waren.

Admiraal Cecil Haney van het Amerikaanse Strategische Luchtcommando stelde dat het ging om een trainingsmissie en om duidelijk te maken dat de Amerikanen de juiste mix van vliegtuigen voor een verscheidenheid aan dreigingen hebben. Kennelijk ging in die tijd het Russische nucleaire dreigement dus niet onopgemerkt aan de Navo voorbij.

Dit wordt nog eens versterkt door de inzet in oktober vorig jaar van Poolse nuclear capable F16’s tijdens de nucleaire oefening Steadfast Noon in het noorden van Italië. Van de Poolse F16’s werd gedacht dat zij niet met kernwapens konden worden uitgerust. Interessant is ook dat Polen nuclear capable kruisraketten voor zijn nieuwe onderzeeboten wil aanschaffen.

Afschrikkingsdenken
Er is inderdaad reden voor zorg. De afgelopen maanden hebben zich meerdere incidenten voorgedaan waarbij nucleaire bommenwerpers betrokken waren. In december vorig jaar onderschepten Navo-vliegtuigen zes Russische bommenwerpers boven de Baltische Zee. Eind januari van dit jaar vlogen twee Russische Tu-95 bommenwerpers boven het Kanaal. En deze voorbeelden zijn nog maar het topje van de ijsberg.

Het afschrikkingsdenken blijkt dus nog springlevend, zowel bij de Russen als bij de Navo. De situatie doet sterk denken aan de Koude Oorlog toen gevreesd werd dat misverstanden zouden kunnen ontaarden in een conventionele oorlog die vervolgens bewust of per ongeluk escaleerde naar een nucleair treffen waardoor Europa in een radioactieve puinhoop zou veranderen.

Wat volstrekt aan de slaapwandelende Europese leiders voorbijgaat is dat door de verwaarlozing van de conventionele strijdkrachten, de inzet van kernwapens als enige optie dichterbij komt als het echt tot oorlog komt. Door Poetins uitspraak kan deze waarheid niet langer worden genegeerd.

De column van Rob de Wijk verschijnt elke week in Trouw.