West-Europese landen moeten zich beter inzetten om de (drugs)criminaliteit in Oekraïne aan banden te leggen. In tijden van oorlog krijgt georganiseerde criminaliteit vrij baan, en bovendien kent Oekraïne als voormalig onderdeel van de Sovjet-Unie een geschiedenis met vormen van corruptie en elites die gebaseerd op geld, zegt Tom Driessen, voormalig hoofd van de nationale recherche en nu strategisch adviseur bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS), in de BNR-podcast De Strateeg. ‘Oligarchen spelen daarbij een belangrijke rol, en zeker tijdens een oorlog is de focus op georganiseerde criminaliteit volledig weg.’
Driessen vindt daarom dat een belangrijke taak is weggelegd voor omringende landen om de georganiseerde criminaliteit in Oekraïne te monitoren. ‘Het gaat om de sturing in een land. Helaas was en is Oekraïne mogelijk betrokken bij onder meer drugscriminaliteit. In tijden van oorlog probeer je primair te overleven en veiligheid voor burgers te scheppen. Veelal ga je daarna pas nadenken over hoe het met de georganiseerde criminaliteit staat. Dat is logisch, maar het is dan heel lastig vast te stellen in het land zelf.’
Niet voor niets kwam onlangs nog in het nieuws dat de Oekraïense president Volodymyr Zelensky bezig is te kijken in hoeverre hij de corruptie-instituties in zijn land op orde kan houden. ‘Dus die onderwerpen spelen wel degelijk een rol. Op dit moment is legaal én illegaal geld wereldwijd een verbindende factor. In een land als Venezuela laat president Nicolás Maduro aantoonbaar de drugscriminaliteit floreren, om vervolgens een maatschappij te laten ontstaan waarin cash geld 100 procent de norm is.’
Risico’s op georganiseerde criminaliteit
Met inmiddels zo’n 230 miljard dollar aan (toegezegde) steun aan Oekraïne moet je voorkomen dat er niet enorme hoeveelheden geld in de verkeerde zakken terechtkomen. ‘Zo gebruikt bijvoorbeeld Hezbollah de drugshandel om de eigen strijders te betalen en van drugs te voorzien, en dat zie je dus overal gebeuren. Laten we niet naïef zijn: ik wil voorkomen dat we over vijf jaar moeten concluderen dat de georganiseerde criminaliteit een enorme slag heeft geslagen en ons ook in West-Europa van veel ellende gaat voorzien.’
Met name het thema ‘schaarste’ speelt daarin een prominente rol bij overheid, defensie en politie, zegt Laura Jasper, Strategisch analist bij het HCSS. In een conflict ontstaat al gauw een schaarste aan middelen en capaciteit. Daarom moeten die instanties ‘keuzes van leven en dood’ maken over waar ze die schaarste inzetten. ‘Dat maakt dat ze niet elke rekruut en elke persoon kunnen doorlichten die wordt geworven in een internationaal legioen. Soms komt dat pas later.’
Mexicaanse vrijwilligers
Jasper kent een voorbeeld van Oekraïense inlichtingendiensten die een onderzoek startten naar vrijwilligers van het internationale legioen die vanuit Latijns-Amerika gekomen zijn. Hoewel daar nog geen concrete conclusies uit te trekken zijn, is er wel een waarschuwing gekomen dat Mexicaanse vrijwilligers zich zouden hebben aangesloten, om specifieke dronevaardigheden en -kennis mee te nemen naar huis. ‘Oorlog brengt enorm veel technologische vooruitgang met zich mee.’
Wel is daarbij een onderscheid tussen enerzijds de technologie en de systemen en anderzijds de personen die die technologie besturen. ‘Die mensen zijn niet alleen interessant voor de overheid en defensie, maar ook voor georganiseerde criminaliteit. Die kan ook goed gebruik maken van de vaardigheden die die mensen leren. Vaak is de rol die staten hierin spelen heel onduidelijk, en dat is ook net het doel: iemand vanuit de criminaliteit brengt als voordeel voor met name Rusland met zich mee dat het ontkenbaar is: ‘het is gewoon een crimineel’.’
(download de podcast als MP3)
Bron: BNR Nieuwsradio, 31 augustus 2025
Oorlogen zoals die in Oekraïne versnellen de technologische ontwikkeling van wapens. Overheden investeren massaal in defensie en veiligheid. Maar die vooruitgang heeft een keerzijde: de technologie en kennis die worden ontwikkeld, blijven niet alleen in handen van staten. Ook criminele netwerken profiteren ervan.
Want geavanceerde technologie vraagt om hoogopgeleid personeel – en mensen zijn beïnvloedbaar. Bovendien leidt de wereldwijde sanctiedruk, bijvoorbeeld tegen Rusland, tot veel illegale handel en smokkelroutes. Hoe gebruiken criminelen geopolitieke spanningen om hun slag te slaan? En hoe verspreidt internationale misdaad zich als gevolg van conflicten?
- Laura Jasper, Strategisch analist bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies.
- Tom Driessen, voormalig hoofd van de nationale recherche en nu strategisch adviseur bij HCSS.
Bron: BNR Nieuwsradio, De Strateeg, 31 augustus 2025
Over deze podcast
De Strateeg is een podcast van BNR in samenwerking met het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Abonneer je via bnr.nl/destrateeg om geen enkele aflevering te missen.
Host: Paul van Liempt
Redactie: Michaël Roele
Related Content
