Militaire ruimtevaart is geen science fiction, maar een cruciale component van landsverdediging en oorlogsvoering. Denk hierbij aan zogeheten shared early warning-systemen, GPS en satellietcommunicatie. ‘Militaire ruimtevaart is essentieel’, zegt R&D-ingenieur Arnaud van Kleef van het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum in de podcast De Strateeg. ‘Zonder ruimtevaart kun je gewoon geen militaire operatie uitvoeren’, zegt defensie-expert Patrick Bolder van het Haags Centrum voor Strategische Studies.
Zowel Van Kleef als Bolder benadrukt het militaire belang van de ruimtevaart. Niet alleen in de vorm van een shared early warning-system dat waarschuwt voor hypersone wapens, maar eigenlijk op alle terreinen waar gebruik wordt gemaakt van communicatie of positiebepaling. ‘Zonder ruimtevaart geen GPS of satellietcommunicatie’, zegt Van Kleef.
Hoewel het ministerie van Defensie pas sinds vorig jaar daadwerkelijk een serieuze ruimte-agenda heeft met een bijbehorend budget, is de Koninklijke Luchtmacht al jaren bezig met de ontwikkeling van een ruimtecapaciteit uit eigen middelen. Dat dat nu opgepakt wordt door defensie, vindt Bolder noch Van Kleef een overbodige luxe. ‘We hebben nog geen Space Command, maar er worden wel stapjes gezet om die capaciteit uit te bouwen.
China
Ondanks de karige middelen, blijkt de Nederlandse ruimtetechnologie een zeer gewilde must-have voor bijvoorbeeld China. In het rapport van de Nederlandse militaire inlichtingendienst MIVD dat half april verscheen, staat dat China meerdere pogingen heeft gedaan om Nederlandse militairen en ruimtevaarttechnologie te bemachtigen. ‘In Nederland zijn we ook nu bezig met satellietcommunicatie, maar dan per laser. Dat is nieuwe technologie die ook voor de Chinezen heel interessant is’, zegt Bolder.
Die technologie is tamelijk cruciaal gegeven het toenemende belang van satellieten. Niet alleen om mensen, systemen of zelfs radar op aarde te spioneren, maar ook om de spionage door andere satellieten tegen te gaan of te verstoren. Ook in het counteren of detecteren van cyberaanvallen speelt die satelliettechnologie een belangrijke rol.
‘Lasercommunicatie, detectie van cyberaanvallen, dat is nou precies waar de Chinezen op azen’, zegt Van Kleef. ‘Ook de combinatie met quantumtechnologie hoort daarbij.’ Bolder schat dat er nu zo’n 8.000 satellieten rond de aarde zwermen, en dat dat er aan het eind van dit decennium tussen de 60.000 en 100.000 zullen zijn.
Civiele partijen
Een nieuwe ontwikkeling in die transitie naar op satelliettechnologie gebaseerde oorlogvoering of spionage is de vermenging met commerciële civiele partijen zoals Starlink van het Amerikaanse ruimtevaartbedrijf SpaceX. Zo verklaarde de vicevoorzitter van de Russische Veiligheidsraad Medvedev onlangs dat Amerikaanse satellieten, ook die van civiele instanties, wat hem betreft valide militaire doelwitten zijn.
Niet helemaal onterecht vanuit een Russisch standpunt: toen de Russen in het begin van de oorlog de Oekraïense communicatieapparatuur vernietigde of verstoorde, bood SpaceX Kiev zijn Starlink-constellatie aan, samen met een heleboel schotels om signalen van die constellatie te ontvangen. ‘Zonder dat had Oekraïne in Oekraïne niet coherent de verdediging kunnen inrichten en zouden ze gewoon overlopen zijn’, zegt Bolder.
Satellieten kapen
Uit de onlangs gelekte Pentagondocumenten blijkt dat China cyberwapens ontwikkelt waarmee het vijandelijke satellieten kan kapen, communicatie kan verstoren en wapens uitschakelen. Van Kleef Bolder kwalificeert dit als een serieuze dreiging omdat zo’n hijack partijen de toegang tot de eigen ruimte-assets ontzegd wordt. ‘Als zij onze communicatiemiddelen gaan lopen spoofen, kun je je het voorstellen dat je geen communicatie meer hebt? Dan zijn we niet alleen blind, we kunnen ook geen berichten meer versturen. Bovendien kunnen ze ons dan ook afluisteren.’
Bron: BNR Nieuwsradio, 21 mei 2023
Over deze podcast
De Strateeg is een podcast van BNR in samenwerking met het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Abonneer je via bnr.nl/destrateeg om geen enkele aflevering te missen.
Host: Paul van Liempt
Redactie: Michaël Roele & Danah Kolstee
