De kleine westerse coalitie die sinds 12 januari aanvallen uitvoert op Houthi-doelen heeft de situatie voor de Nederlandse zeescheepvaart ingrijpend veranderd, zegt Annet Koster, directeur van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (KVNR), in BNR’s De Strateeg. ‘We konden nog relatief goed doorvaren, maar voor alle scheepvaart met een Nederlandse link is die situatie sindsdien veranderd.’
Op 12 januari is een kleine coalitie, met Nederland als enige Europese deelnemer, aanvallen gaan uitvoeren op Houthi-doelen. Als direct gevolg daarvan zijn ook de Houthi’s op hun beurt de aanvallen op schepen met een Amerikaanse link gaan uitbreiden. Daarvóór zorgde de internationale Operatie Prosperity Guardian er nog voor dat heel veel raketten en drones uit de lucht konden worden gehaald, zegt Koster. ‘In combinatie met beveiliging aan boord kon dat een acceptabele zekerheid bieden op veiligheid.’
De aangewakkerde onrust in het Midden-Oosten werkt inmiddels ernstig door in de internationale handel en transportsector. Schepen mijden de Rode Zee als gevolg van de aanvallen van de Houthi-rebellen, die volgden op de oorlog in Gaza. Zeeroutes zijn daadwerkelijk gevaarlijker geworden, beaamt Paul van Hooft, strategisch analist bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). En dat baart zorgen. ‘Veiligheid is typisch iets waar je niet van bewust bent zolang je het hebt.’
Economie en onze dagelijkse levens
De zeescheepvaart is cruciaal voor het functioneren van de economie, maar ook van onze dagelijkse levens, benadrukt Koster. Het beeld dat mensen hebben van de zeescheepvaart komt lang niet altijd overeen met de werkelijkheid. Áls mensen al stilstaan bij het transport over zee, zien ze vooral enorme containerschepen voor zich. ‘Zelfs een groter percentage gaat niet in containers. Vaak denkt men dan direct aan eindproducten, maar het gaat ook om alle grondstoffen en halffabricaten, die meerdere keren de wereld over gaan.’
Enorme containerschepen
Al die decennia dat het principe van de vrijezeedoctrine Mare Liberum zorgvuldig werd nageleefd dreigen met de spanningen rond met name de Rode Zee teniet te worden gedaan, zegt Koster. Ze ziet dat niet-goedwillende staten heel goed doorhebben dat de zeescheepvaart een prachtige manier is om de boel te ontwrichten. ‘Dáár maak ik me zorgen over. Het is een ver-van-mijn-bedshow, maar intussen gaat 90 procent van alle transport over zee.’
Sinds afgelopen donderdag is er ook sprake van een Europese missie rond de Rode Zee, die enige orde in de chaos moet scheppen. Hoe die missie precies georganiseerd wordt maakt Annet Koster ‘als vertegenwoordiger van de zeescheepvaart’ niet uit. ‘Als de bescherming van de zeescheepvaart tegen raketaanvallen maar verder wordt verstevigd. Én er moet verdere doorvaartbeveiliging komen; dat zijn voor ons twee heel belangrijke punten.’
Gedurende de coronacrisis (‘never waste a good crisis’) was het al een enorme uitdaging om alle schepen aan de gang te houden, met name om ze de havens in te krijgen, zegt Koster. Nu gaat het vooral om problemen rond het Midden-Oosten, Zuidoost-Azië en Afrika, waarbij geopolitieke conflicten, lage waterstanden en piraterij grote problemen veroorzaken. ‘We hebben wat forse knooppunten, waaronder het Panamakanaal en het Suezkanaal. Maar we hebben ook de Zuid-Chinese Zee, de Straat van Taiwan en de Straat van Hormuz’.
Enige efficiënte manier
Ook historisch gezien is maritiem transport de enige efficiënte manier om goederen te verplaatsen, zegt Paul van Hooft van het HCSS. Niet voor niets ontstonden praktisch alle beschavingen rond rivieren en havens. En als die aanvoerroutes niet veilig zouden zijn, hadden we hele decennia van globalisering niet gehad. ‘Hele economieën en bedrijven kunnen hun producten eigenlijk tegen hele lage kosten verschepen naar de andere kant van de wereld. Als je dat wegneemt, kan dat leiden tot een algehele economische neergang.’
Kredietverzekeraar Atradius berekende dat de inflatie met 0,7 procent toeneemt als de onrust in de Rode Zee aanhoudt. Maar Annet Koster waakt voor het te zeer aanwakkeren van angst, die een selffulfilling prophecy kan veroorzaken. ‘De economie is flexibel, zagen we ook in coronatijd. Natuurlijk maak ook ik me zorgen als de situatie in het Midden-Oosten nog langer aanhoudt en zich nog verder verspreidt. Maar ik maak me vooral zorgen over het feit dat 60 jaar relatieve rust op de internationale zeescheepvaart onder druk staat.’
Bron: BNR Nieuwsradio, 28 januari 2023
Over deze podcast
De Strateeg is een podcast van BNR in samenwerking met het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Abonneer je via bnr.nl/destrateeg om geen enkele aflevering te missen.
Host: Paul van Liempt
Redactie: Michaël Roele
Experts
Related Content
