Het is steeds lastiger om de economie los te zien van de ‘harde geopolitieke realiteit’, aldus strategisch analist Joris Teer van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies in BNR’s De Strateeg. Eerder sprak president Charles Michel van de Europese Raad van geopolitiek terrorisme, omdat er twee grootmachten in een hoog oplopende geopolitieke competitie deelnemen.
En dat hadden we veel eerder aan kunnen zien komen, zegt Teer. ‘We moeten niet vergeten dat de extreme armoede bijvoorbeeld sinds 1990 van 40 procent naar minder dan 10 procent is gedaald’, duidt hij. ‘En dat heeft alles te maken met de vervlechting van de wereldeconomie.’
Hij stelt tevens dat het voor bedrijven daardoor mogelijk werd om de productiecapaciteiten te verplaatsen naar de meest kostenefficiënte plekken. ‘En daar hoorden ook verliezers bij, namelijk de arbeidsbevolking in het Westen’, vervolgt hij. ‘Daar moet je rekening mee houden, maar macro is een groot deel van die trend heel bevorderlijk. En je ziet nu dat de spanningen tussen grootmachten zo hoog oplopen, dat we de economie niet meer kunnen scheiden van de harde geopolitieke realiteit.’
Signalen
Had men beter naar de tekenen gekeken, was er misschien op voor te sorteren geweest. Als voorbeeld noemt hij het aantal actieve sancties dat landen elkaar heeft opgelegd, dat bijna is verdubbeld. ‘En het grootste deel daarvan wordt sinds 2012 door grootmachten opgelegd’. duidt Teer. ‘Dus onder het oppervlak is het sindsdien redelijk onrustig.’
Maar daarmee moet de situatie boven hetzelfde oppervlak niet worden gebagatelliseerd. Ook op het gebied van globalisering zijn er een hoop bewegende delen. ‘De Verenigde Staten was – ook voor een groot deel wegens defensieredenen – zeldzame aardmetalen-kampioen’, zegt Teer. ‘Daarna vervaagden de grenzen, in een soort filosofie dat de wereld naar elkaar toe zou groeien.’
China
Maar toen China ‘open’ ging, en de productie van zeldzame aardmetalen richting het Oosten verschoof, bleef dat ook zo. Teer: ‘Vandaag de dag vindt 60 procent van de mijnbouw daar plaats en gaat 90 procent van de geraffineerde aardmetalen richting China. Precies de dingen die nodig zijn voor vitale sectoren.’
Volgens Teer krabben de Amerikanen zich al sinds 2012 achter de oren met de vraag of die verhouding houdbaar is voor de toekomst. ‘Zeker gegeven het feit dat China steeds ambitieuzer wordt. (…). Je ziet dus dat men zich zorgen begint te maken over of er wel straaljagers gebouwd kunnen worden zonder enige Chinese invloed daarop.’
Luister de hele aflevering van podcast De Strateeg hier:
Bron: BNR Nieuwsradio, 18 juni 2023
Over deze podcast
De Strateeg is een podcast van BNR in samenwerking met het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Abonneer je via bnr.nl/destrateeg om geen enkele aflevering te missen.
Host: Paul van Liempt
Redactie: Michaël Roele en Danah Kolstee
Experts
Related Content
