Oekraïne boekt steeds meer successen met haar luchtafweer. Van de Russische luchtmacht werd voor het begin van de oorlog meer verwacht, maar die bleef opvallend stil. Op dit moment lijkt er sprake te zijn van een evenwicht in de lucht. ‘Oekraïne heeft een absoluut meesterlijke prestatie geleverd’, zegt Frederik Mertens, strategisch analist van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies, in de BNR podcast De Strateeg.
Volgens Adriaan Batenburg, luitenant-kolonel bij het Ministerie van Defensie en expert op het gebied van landgebonden luchtverdediging, speelt luchtverdediging een ‘randvoorwaardelijke rol’ die zowel in een offensief als in een defensief noodzakelijk is om de eigen troepen tegen aanvallen vanuit de lucht te beschermen. ‘Zodra je met eigen troepen over het slagveld gaat manoeuvreren, hoort daar een vorm van een paraplu overheen om de bescherming te waarborgen.’
Hoeveel luchtverdediging er nodig is, hangt af van hoe groot de dreiging is die vanuit de vijand uitgaat. En van wat je precies wil beschermen tegen die luchtaanvallen. ‘Want je kan nooit alles beschermen’, aldus Batenburg. ‘Want wie alles verdedigt, verdedigt helemaal niets. Dus er wordt een lijst van kritieke assets opgesteld, en daar wordt die paraplu overheen gelegd.’
Complex
Die verdedigende activiteiten moeten ook uitgevoerd blijven worden wanneer je een offensief uitvoert op vijandelijk grondgebied. ‘Luchtverdediging is een combinatie van sensoren, zien waar je opponent zich bevindt, of je dat ook daadwerkelijk kan uitschakelen, en of je de regie hebt over die sensoren en effectoren’, zegt Batenburg.
Zo is een effectieve luchtverdediging dus een combinatie van techniek en tactiek. ‘Het is wezenlijk complex’, zegt Mertens. ‘Het hele plaatje van luchtoorlogsvoering, luchtverdediging en luchtoffensief is een enorm symfonisch concert waar alles heel goed moet samenwerken.’
‘Meesterlijk’
De luchtverdediging in Oekraïne bestond in het begin van de oorlog vooral uit verouderde technische middelen uit de Sovjettijd. Zodra de oorlog begon, is het Westen Oekraïne gaan ondersteunen met Westerse middelen. Batenburg: ‘Je ziet dat de Oekraïense luchtverdediging op dit moment enorm effectief is, maar dat die ook heel effectief was met alleen Russische middelen. Door ze tactisch slim in te zetten, heeft men de eerste weken van de oorlog goed weten te doorstaan.’
Vooral in die eerste periode heeft Rusland volgens Batenburg hard geprobeerd om luchtoverwicht te bevechten. ‘In de eerste dagen zijn ze daar zelfs bijna in geslaagd.’ In de eerste dagen van de oorlog hebben de Russen volgens hem massaal geprobeerd die verdediging uit te schakelen, alleen liepen ze tegen het probleem aan dat de elektronische oorlogsvoering ook de eigen communicatie verstoorde. Die hebben ze daarop uitgeschakeld, communicatie kreeg de voorrang, ‘en dat heeft de Oekraïense luchtverdediging de kans gegeven zich te herstellen van die eerste klap. En daarna hebben de Oekraïners het meesterlijk gedaan.’
Niet onderschatten
Het Russische potentieel in de lucht is een stuk groter dan het Oekraïense. De Russen beschikten aan het begin van de oorlog over zo’n 350 gevechtsvliegtuigen, tegenover 120 van Oekraïne. ‘Het offensieve vermogen van de Russische luchtmacht blijkt vrij beperkt, omdat ze dat ‘symfonische concert’ dat nodig is niet kunnen ontwikkelen’, legt Mertens uit. ‘Ze zijn niet in staat om grote hoeveelheden verschillende vliegtuigen op een efficiënte manier te laten samenwerken.’
Ondanks alle gemaakte fouten is het volgens Batenburg belangrijk om de Russen niet te gaan onderschatten. ‘Ook in de toekomst niet. Ze hebben technisch hoogwaardig materieel, en ook de Rus zal leren van al zijn fouten in Oekraïne.’
Bron: BNR Nieuwsradio, 1 juli 2023
Over deze podcast
De Strateeg is een podcast van BNR in samenwerking met het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Abonneer je via bnr.nl/destrateeg om geen enkele aflevering te missen.
Host: Paul van Liempt
Redactie: Michaël Roele en Danah Kolstee
Experts
Related Content
