Deze week was sprake van een nieuw dieptepunt in de vluchtelingencrisis. Alleen al in de Middellandse Zee werden 5300 vluchtelingen opgepikt. Griekenland, Italië, Servië, Hongarije en Macedonië staan voor onoverkomelijke problemen. Het Macedonische leger is ingezet, maar dat werd overlopen, waarop de noodtoestand werd uitgeroepen. Hongarije bouwt een hek en wil nu ook het leger inzetten.
Op papier is de instroom van al die vluchtelingen op een totale bevolking van ruim 500 miljoen voor de Europese Unie natuurlijk een behapbaar probleem. Dat geldt ook voor een verdeling van de vluchtelingen over de lidstaten van de unie.
Niet van de grond
Maar dat is inmiddels allang het punt niet meer. Een steeds groter wordend deel van de bevolking pikt het niet langer. Deze week werd in Duitsland opnieuw een asielzoekerscentrum in brand gestoken. Politici geven extreemrechts de schuld. In het kader van de rellen in Heidenau spreekt bondkanselier Merkel zich fel uit tegen de ‘haatzaaiende idiote boodschap van neonazi’s en rechtsextremisten’.
Tijdens de top met de Franse president Hollande stelden beide leiders nogmaals dat er een Europees beleid moet komen, maar dat wil maar niet van de grond komen. Weer ging het over de rechtvaardige verdeling van vluchtelingen over de lidstaten van de Europese Unie. En weer over nieuwe initiatieven zoals registratiecentra aan de buitengrenzen van de unie, waar mensen met een reëel uitzicht op asiel gescheiden worden van andere migranten.
Het is te gemakkelijk en gevaarlijk om de gewelddadige protesten uitsluitend in de schoenen van neonazi’s te schuiven. Want deze protesten staan voor een steeds massaler wordende onvrede. Steeds meer mensen verwerpen zowel de handelswijze van de neonazi’s als het huidige toelatingsbeleid.
Wijzen op het feit dat de vergrijzende bevolking van Duitsland arbeidskrachten nodig heeft om de toekomstige welvaart op peil te houden, is een rationeel argument in een emotionele discussie met mensen die bang zijn dat hun land onherkenbaar gaat veranderen of dat nieuwkomers hun banen inpikken.
‘Gelukszoekers’
Hoe zeer het vluchtelingendebat is gepolitiseerd blijkt ook in Nederland. Wie hen als slachtoffers van oorlogen ziet, spreekt van vluchtelingen die moeten worden opgevangen. Wie die mensen hier liever niet ziet, spreekt van gelukzoekers. Zonder te moreel te oordelen, constateer ik dat het debat ontspoort, waardoor maatregelen worden genomen die op steeds meer weerstand kunnen rekenen, waar radicale partijen goed garen bij spinnen.
Het probleem is dat de EU uitgaat van toelating, maar daarvoor zal het draagvlak alleen maar afnemen om de reden die president Hollande deze week gaf: de crisis is ‘een uitzonderlijke situatie die heel lang zal duren’. Precies. En dit betekent dat de roep om het sluiten van grenzen steeds luider zal klinken.
Daarom zal de discussie onherroepelijk gaan in de richting van militaire interventies om veilige gebieden in crisisgebieden in te richten. Daar worden de mensen opgevangen, daar komen die selectiekantoortjes, en daarheen worden mensen teruggebracht die toch naar Europa zijn gekomen. Ondenkbaar? Turkije en de Verenigde Staten zijn het net eens geworden over een veilige zone in Noord-Syrië. Europese leiders moeten nu heel hard gaan nadenken hoe ze op deze ontwikkeling willen inspelen.
De column van Rob de Wijk verschijnt wekelijks in Trouw.
Experts
Related Content
