Binnenkort verschijnt de doorrekening van de verkiezingsprogramma’s van het Centraal Planbureau (CPB). Ik ben er voor, want die doorrekeningen bieden in ieder geval enig tegenwicht tegen feitenvrijheid.
Tegelijkertijd vertegenwoordigen ze een manier van politiek bedrijven die gekenmerkt wordt door technocratisch fiksen. Problemen, vooral sociaaleconomische, worden opgelost met extra geld en regels. De oplossingen leiden vervolgens tot oeverloze discussies over koopkrachtplaatjes en herverdelingsvraagstukken. Daarmee kan ik nog steeds leven.
Maar deze manier van politiek bedrijven voldoet steeds minder in tijden van grote veranderingen. Dan zien we dat het technocratische fiksen het zwaar te verduren krijgt, omdat populisten een simpele visie hebben over waar het met dit land naar toe moet gaan. Dat is echter een visie van oplossingen van grenzen dicht en Nexit, die in de praktijk niet werken.
Elke voorspelling was verkeerd
Het goede van populisten is dat zij doorhebben dat de regelpolitiek niet meer naar behoren werkt en dat mensen snakken naar een visie hoe om te gaan met vluchtelingen, terroristen, en ingrijpende geopolitieke veranderingen die banen lijken te bedreigen.
Dit soort ontwikkelingen en de gevolgen daarvan, zijn niet goed in economische modellen te vatten. Die modellen zijn prima als de omstandigheden gelijk blijven, maar lopen van de rails als de wereld verandert.
Het is interessant te zien dat na elke Griekse reddingsoperatie de voorspellingen over de mate waarin de Griekse economie zou opveren niet klopten. Ook bleek elke voorspelling over hoe de westerse economieën zouden opveren na de grote recessie van 2008 en 2009 verkeerd. In plaats van groei zitten we in een langdurige periode van stagnatie.
Economen blijken dus niet in staat om iets zinnigs te zeggen over de toekomst als majeure veranderingen op komst zijn. Helaas blijkt er bovendien een grote weerstand te bestaan om de risicomodellen van deskundigen op het gebied van internationale betrekkingen en veiligheid te koppelen aan de economische modellen.
Snijden is een feest
Omdat de doorrekening van de verkiezingsprogramma’s past in de traditie van het technocratische fiksen en vooral wordt gekeken naar welvaartseffecten, valt veiligheid buiten de boot. Het CPB neemt veiligheid wel mee, maar de welvaartseffecten zijn alleen positief als er bezuinigd wordt. Dan kun je geld aan leukere dingen uitgeven.
Het gevolg is dat politie, AIVD en defensie voortdurend zijn gekort. Hoe groot de schade is van deze perverse aanpak, is inmiddels wel duidelijk. Nu de veiligheidsproblemen rond Europa alleen maar toenemen worden maatregelen hals over kop teruggedraaid. Maar afbreken gaat sneller dan opbouwen.
Dit geldt overigens ook voor Ontwikkelingssamenwerking. Snijden is ook hier een feest, omdat dit positief uitpakt voor de welvaartseffecten van het CPB.
Afgestraft
Dat er iets mis is met deze benadering is duidelijk. Politie, AIVD, defensie en Ontwikkelingssamenwerking, als die bijdraagt aan de mondiale stabiliteit, zijn voorwaardenscheppend voor onze economische ontwikkeling en maatschappelijke stabiliteit. Maar partijen die daarvoor extra geld vragen worden afgestraft in hun doorrekening.
Die doorrekeningen zijn dus een deel van het verhaal. De effecten op veiligheid zijn het andere deel. Maar in de praktijk blijkt dat veel politici van de traditionele partijen uit angst voor het CPB veiligheid in het verdomhoekje laten zitten.
Deze column verscheen in Trouw.
Experts
Related Content
