Wat wisten die duizenden demonstranten in Europese steden over het trans-Atlantische handels- en investeringsverdrag TTIP dat ik niet weet?
Omdat de tekst van dat verdrag nog niet bekend is, leken mij de demonstraties voorbarig. Desondanks weten de demonstranten dat het verdrag helemaal de verkeerde kant opgaat. Het is gebeurd met de voedselveiligheid, het milieu en de werknemersrechten. En een arbitragemechanisme voor handelsgeschillen vernietigt onze democratie. We moeten ons aanpassen aan de Amerikaanse standaarden die chloorkippen, schaliegas en doorgeslagen neoliberalisme voortbrengen.
Maar in werkelijk is er weinig over TTIP bekend. De tekst is immers nog geheim. Wat we weten, weten we op basis van krantenartikelen en ingezonden brieven van bezorgde TTIP-wachters. Er is een TTIP-website met tientallen documenten over wat de EU met de onderhandelingen wil bereiken. Er zijn factsheets en de EU nam zelfs de moeite om als voorbeeld de ruim 1600 pagina’s tellende, overigens onleesbare, handelsovereenkomst tussen de EU en Canada te publiceren.
Tot nu doe ik er weinig mee. Waarom zou ik mij druk maken over een verdragstekst die nog geheim is? Het enige dat ik echt weet, is dat door dit handelsverdrag de economieën van Europa en Amerika dichter op elkaar komen. Dat is van groot belang om economisch overeind te blijven en onze onafhankelijkheid te bewaren die door de toenemende assertiviteit van China en Rusland onder druk staat.
Geopolitiek
Precies daarom is het juist afgesloten vergelijkbare Trans Pacific Partnerschip ook zo belangrijk. Handelspolitiek wordt steeds meer geopolitiek.
Ik vrees dat de werkelijke reden van die demonstraties, evenals het aangekondigde referendum over het EU-associatieverdrag met Oekraïne, weinig met die verdragen, maar alles met wantrouwen in Brussel en eigen politici te maken heeft.
De EU wordt door een groeiende groep niet langer gezien als de oplossing van een probleem, maar als de veroorzaker van een probleem. Voor sommigen is de aanpassing van de EU een gepasseerd station. Ze willen er liever uitstappen. Welke gevolgen dat heeft voor onze economie en wat het alternatief is, wordt er niet bij gezegd. Sterker, het interesseert ze niet eens.
Ressentiment
Het ressentiment is bij sommigen zo groot dat zij het risico van chaos verkiezen boven voortmodderen op de ingeslagen weg, hoewel dit al eeuwen de gebruikelijke werkwijze is in de internationale politiek. Je moet nu eenmaal door middel van complexe onderhandelingen tot resultaat komen. Precies daarom duurt het ook zo lang om tot een EU-oplossing voor het vluchtelingenprobleem te komen.
Als in Brussel, zoals EU-haters ons overigens wel willen doen geloven, dictators zouden zitten, zou het allemaal iets sneller gaan.
Toch zie ik een lichtpuntje. Het voordeel van de demonstraties is dat de onderhandelaars er hun voordeel mee kunnen doen. Een compromisje hier en een tekstje daar maakt in de uiteindelijke verdragstekst duidelijk dat de politiek naar de mensen luistert.
Dit betekent echter wel dat beslissers al die zorgen, gefundeerd of ongefundeerd, expliciet moet benoemen en moeten vertellen wat er in de definitieve tekst mee is gedaan. Uiteindelijk kan zo het draagvlak voor TTIP en zelfs de EU toch vergroten.