Deze week belden de Amerikaanse en Russische ministers van Defensie voor het eerst sinds ruim een jaar met elkaar. Waarom Austin en zijn Russische ambtgenoot Belousov dat deden laat zich raden. De spanningen tussen beide landen zijn de afgelopen tijd behoorlijk opgelopen. Vorige week viel Oekraïne met Amerikaanse lange-afstandswapens de Krim aan, waarbij ruim 150 gewonden en vier doden vielen. Rusland hield de Amerikanen hiervoor verantwoordelijk, omdat zij aan Oekraïne satellietinformatie over de doelwitten zouden hebben doorgegeven. Het Kremlin zwoer vergelding.
De aantijgingen passen in het beeld dat er door Rusland wordt ingehamerd: Rusland is in oorlog met het Westen, in het bijzonder met de Verenigde Staten. Dat beeld neemt soms lachwekkende vormen aan. Deze week suggereerde de Russische regeringswoordvoerder Peskov dat de aanval op de Krim dezelfde ‘initiator’ (lees: Amerika) kan hebben als de recente aanvallen door de terreurbeweging Islamitische Staat op kerken en synagogen in Dagestan.
Het Russische beeld van Amerika neemt lachwekkende vormen aan
Ongetwijfeld hebben Austin en Belousov ook gesproken over het recente bezoek van Poetin aan Noord-Korea en Vietnam. Daar zei Poetin dat degenen die wapens aan Oekraïne leveren kennelijk denken dat ze niet in oorlog met Rusland zijn. Daarom, suggereerde Poetin, mag hij nu ook wapens aan de vijanden van Amerika gaan leveren. Vervolgens sloot hij militaire samenwerking met Noord-Korea niet langer uit.
Daarmee worden de VN-sancties ondergraven die Rusland zelf onderschreven heeft. In Washington gingen de alarmbellen af. Want Poetin voert bewust de spanningen in Azië op, om Amerika en zijn bondgenoot Zuid-Korea te provoceren. Poetin jaagt inmiddels overal in de wereld de spanningen op in de hoop dat het Westen zijn grip op de situatie kwijtraakt.
Wagnergroep
Daarin passen ook de pogingen om met de tot Afrikakorps omgedoopte Wagnergroep het vacuüm op te vullen dat na het vertrek van Westerse troepen uit landen als Niger ontstaat. Ook zond Poetin onlangs een nucleaire onderzeeboot en een fregat naar Cuba. En zojuist sloten Rusland en Venezuela een akkoord om zich samen te weren tegen Westerse ‘dwangmaatregelen’.
China is vermoedelijk niet ingenomen met dit gedrag. De Chinese leiders hielden zich tijdens Poetins escapades in Noord-Korea en Vietnam op de achtergrond. Zij hebben belang bij stabiliteit in de regio, ook al zijn ze zelf niet vies van confrontaties in de Zuid-Chinese Zee en tegen Taiwan. Maar als Poetin een actieve speler wordt die zij niet onder controle hebben, dan bekoelt de relatie tussen Rusland en China. Die schijnt toch al niet zo goed te zijn vanwege de teleurstelling over het verloop van de oorlog in Oekraïne.
De grote vraag is echter of Poetin niet verblind is door zijn obsessie met het Westen en zijn pogingen een nieuwe wereldorde te stichten. Een land met een legale economie niet groter dan de Benelux kan nooit de wereldspeler zijn die Poetin graag wil zijn. Op korte termijn is de dreiging van Poetins onbezonnen gedrag groot. Op lange termijn kan hij zijn ambities niet waarmaken en dreigt implosie van zijn rijk.
‘Overstretch’ heet dat. Dat proces wordt versneld als China zich vervolgens tegen een leider keert die steeds irrationelere trekken krijgt. Of Austin die laatste kwalificatie tegen Belusov heeft gebruik, valt te betwijfelen.
Rob de Wijk, Trouw, 27 juni 2024
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Experts
Related Content
