President Poetin doorbrak zijn stilzwijgen met de mededeling dat de Amerikanen de Russische zorgen over Oekraïne negeren. Pikant is dat hij zijn uitspraak deed tijdens een ontmoeting met Victor Orbán, de Hongaarse premier en Europa’s opper-Poetin-versteher. Deze ontmoeting geeft mooi aan hoe de lidstaten van de Unie hun eigen gang gaan, waardoor Poetin ze uit elkaar kan proberen te spelen.
Intussen brachten premier Rutte en minister van buitenlandse zaken Hoekstra een bezoek aan het land dat volgens de Russische ambassadeur in Kiev, Vassily Nebenzia, wordt geregeerd door ‘nationalisten, radicalen, Russofoben en pure nazi’s’.
Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan riep president Biden dat hij met dubbele inzet aan een diplomatieke oplossing werkt. President Macron en premier Johnson, die beiden contact met Poetin hebben opgenomen, zullen ongetwijfeld hetzelfde doen.
Ik hoop dat het lukt. Want mij valt op dat veel mensen wel bezorgd zijn, maar zich niets bij een oorlog kunnen voorstellen. Als ik om mij heen vraag hoe die eruit zou kunnen zien, blijft het stil: “Tsja, dat is toch ver weg?” Nou, Kiev is dichterbij dan Marbella. Oorlog lijkt iets voor onderontwikkelde landen. Oorlog met tanks? Dat is toch voorbij?
Overdreven? Nee hoor
Over scenario’s wordt al helemaal niet nagedacht. Bij escalatie ligt het voor de hand dat Rusland in Wit-Rusland troepen stationeert om de Suwalkicorridor af te sluiten. De wat? Dat is de smalle doorgang tussen dat land en de Russische enclave Kaliningrad, waar de levensader naar de Baltische Staten door loopt. Als dat gebeurt wordt de Navo direct partij in het conflict.
Dan komen automatisch kernwapens in beeld. Overdreven? Nee hoor. In 2014 dreigde de Russische minister van buitenlandse zaken Lavrov Oekraïne daarmee als die de Krim zou willen terugveroveren. Een jaar later deed Poetin hetzelfde.
Die roekeloosheid zien we overigens ook in Azië. Kernwapenmogendheden India en Pakistan gingen herhaaldelijk op de vuist. In 2020 voerde kernwapenmacht China een grensoorlogje met India. Vorig jaar liep het uit de hand tussen de Verenigde Staten en China. Leiders zijn kennelijk de lessen van de Cubacrisis van 1962 vergeten, toen de wereld op de rand van een atoomoorlog balanceerde. Inmiddels wordt ook de discussie over bruikbare kernwapens hier en daar weer gevoerd. Moderniseringsplannen wijzen ook in de richting van die bruikbaarheid.
Regeringen doen geen afstand van kernwapens
Bovendien komen jonge militaire experts vaker tot de conclusie dat oorlogen best gevoerd kunnen worden zonder het risico van escalatie naar een kernoorlog. Het idee bestaat dat oorlogen vooral met propaganda, desinformatie, cyberaanvallen en sancties worden gevoerd. Wapengekletter zou dan vooral bedoeld zijn om je argumenten kracht bij te zetten. Het is echt allemaal onzin. De inzet van vliegtuigen en tanks is niet symbolisch.
Mede door het risico van een kernoorlog staat de door Albert Einstein in 1947 in het leven geroepen Doomsday Clock nu op 100 seconden voor twaalf. Zo dicht bij een catastrofe is de wereld nog nooit geweest. Afschaffen van kernwapens lukt niet, want zeker in tijden van oplopende spanningen zullen regeringen nooit afstand doen van hun ultieme veiligheidsgarantie. Daarom is het van kardinaal belang dat het Oekraïneconflict snel leidt tot onderhandelingen over vertrouwenwekkende maatregelen die de kans op oorlog reduceren.
Rob de Wijk is hoogleraar internationale relaties en veiligheid aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij schrijft wekelijks over internationale verhoudingen. Lees zijn columns hier terug.
Bron: Trouw.nl
Experts
Related Content
